Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 września 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Boniecki (spr.)

Sędziowie: SSA Regina Kurek

SSA Izabella Dyka

Protokolant: Katarzyna Mitan

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2023 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa M. D. i W. S.

przeciwko K. H. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji powódek

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 15 czerwca 2021 r. sygn. akt IX GC 28/21

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że nadaje mu treść:

„I. zasądza od K. H. (1) na rzecz M. D.
i W. S. kwotę 10.434,11 zł (dziesięć tysięcy czterysta trzydzieści cztery złote i jedenaście groszy) z odsetkami: ustawowymi od 5 października 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty:

II. zasądza od pozwanego na rzecz powódek kwotę 2956 zł (dwa tysiące dziewięćset pięćdziesiąt sześć złotych) tytułem kosztów procesu.”;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powódek kwotę 3744 zł (trzy tysiące siedemset czterdzieści cztery złote) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I AGa 429/21

Uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie

z 29 września 2023 r.

Powódki W. S. i M. D. domagały się zasądzenia od pozwanego K. H. (1) kwoty 10.434,11 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu tytułem odszkodowania za szkodę, którą poniosły w związku z nienależytym wykonaniem przez pozwanego łączącej strony umowy, na podstawie której zobowiązał się on do przetłumaczenia czterech podręczników akademickich na język portugalski.

Wyrokiem z 5 lutego 2019r Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił powództwo i orzekł
o kosztach procesu.

Na skutek apelacji powódek Sąd Apelacyjny w K. wyrokiem z 4 grudnia 2020 r. uchylił ww. orzeczenie w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. W uzasadnieniu wyroku kasatoryjnego Sąd odwoławczy wskazał, że błędne było rozpoznawanie sporu poprzez pryzmat przepisów o rękojmi za wady, skoro powódki wywodziły swoje roszczenie z art. 471 k.c. Wskazano również, że zasadniczym elementem oceny powinno być to, czy eksponowane przez powódki zapisy §2 umów zawartych przez strony, są samodzielnym źródłem zobowiązania pozwanego, a pozwany rzeczywiście był zobligowany do umieszczania wskazywanych poprawek do przetłumaczonego przez siebie tekstu bez możliwości ich zakwestionowania z punktu widzenia merytorycznej zasadności, na której braku opiera w głównej mierze obronę procesową przed żądaniem przeciwniczek. Dopiero ta ocena uczyni potencjalnie niezbędnym dla rozstrzygnięcia przejście w ramach weryfikacji roszczenia na jego dalszy etap, w granicach którego Sąd powinien ocenić, czy odmowa, o ile była możliwą, była usprawiedliwiona czy nie i jakie były jej przyczyny. Niezbędnym miało być także zweryfikowanie, czy zaniechanie pozwanego pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z kosztami. w których powódki upatrują powstania po swojej stronie szkody. Dopiero po dokonaniu powyższej oceny podjąć należało decyzję odnośnie potrzeby przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy wyrokiem z 15 czerwca 2021 r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że powódki prowadzące wspólnie działalność polegającą na świadczeniu usług lingwistycznych, pozostawały od 29 stycznia 2004 r. w stałym stosunku gospodarczym z Akademią (...) w G., która zlecała im dokonywanie tłumaczeń podręczników akademickich na język portugalski. W celu wywiązania się z części tych zobowiązań zleciły przedsiębiorcy K. H. (1) dokonanie tłumaczeń podręczników pod tytułami: ,,(...)”; ,(...)”; ,,(...)”; (...). Za wykonanie każdego z tłumaczeń uzgodniono podstawy do ustalenia wynagrodzenia mającego stanowić iloczyn stawki 42 zł brutto i liczby faktycznie przetłumaczonych stron oraz użytych znaków. Strony, jakkolwiek uzgodniły przekazywanie w miarę ukończenia gotowych części tłumaczeń, nie zindywidualizowały rezultatów podlegających ewentualnym częściowym odbiorom. Skutkiem prawnym złożenia oświadczeń o wymienionej treści było na podstawie art. 627, art. 628 §1 zd. 1 i art. 642 k.c. zawarcie umów o wykonanie czterech dzieł za zapłatą wynagrodzeń, które stawały się płatne i których wysokość podlegała ustaleniu dopiero po jednorazowym końcowym odbiorze tłumaczeń. Według brzmienia §2 umów, pozwany zobowiązał się na żądanie zamawiających, zgodnie ze wskazówkami osób działających jako nadzór redakcyjny z ramienia Akademii (...), dokonywać w swoich tłumaczeniach bezpłatnych korekt. Przedsiębiorca K. H. (1), niezależnie od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, udzielił gwarancji. Chociaż powódki wywodzą z §2 bezwzględny obowiązek wdrożenia wskazówek wydawcy, to w rzeczywistości oświadczenia o takiej treści nie mogłyby wywołać skutku cywilnoprawnego. W tej materii obowiązki stron umowy o dzieło polegają na współdziałaniu, co należy wywieść z art. 640 oraz 354 k.c. Uprawnienie zamawiającego do nadzoru nad sposobem realizacji kontraktu ogranicza się do wyznaczenia terminu na dokonanie zmiany sposobu wykonywania, a po bezskutecznym jego upływie odstąpienie od umowy, albo powierzenie poprawienia dzieła innej osobie (art. 636 §1 k.c.). Z zeznań świadków: M. W., W. C., J. D., T. Ś., a także stron wynika bezspornie, że pozwany, któremu przekazano zalecenia dokonania korekt działającej z ramienia Akademii (...) tłumacz J. D. odmówił częściowo ich wdrożenia. Powyższe spowodowało odmowę ze strony Akademii (...) dokonania odbioru tłumaczeń przekazanych przez przedsiębiorców W. S.
i M. D., które, bez wyznaczenia pozwanemu terminu na wykonanie zaleceń i bez złożenia mu oświadczenia o odstąpieniu, zdecydowały o powierzeniu wykonania korekt podmiotowi trzeciemu. W opisanej sytuacji żądanie pozwu mogłoby znaleźć prawne usprawiedliwienie tylko w istnieniu odpowiedzialności wykonawcy z tytułu rękojmi lub gwarancji za wady dzieła (art. 638, 556 i nast., 577 i nast.). Zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia, że wady wystąpiły spoczywał na powódkach, które nie zgodziły się jednak na dowód z biegłego, konieczny w świetle art. 278 k.p.c. do poczynienia ustaleń w tym przedmiocie. W tej sytuacji żądanie pozwu jako pozbawione podstaw prawnych należało oddalić.

Wyrok powyższy zaskarżyły w całości apelacją powódki, wnosząc o jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa.

Apelujący zarzucił naruszenie: 1) art. 327 ¹ §1 k.p.c. - poprzez niedostateczne przedstawienie podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia, jako że Sąd nie wskazał, którym dowodom odmówił wiarygodności, a jedynie zdawkowo odniósł się do faktów, które uznał za bezsporne, a przyjęte przez Sąd założenia materialnoprawne nie zawierają wyjaśnienia; 2) art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. - poprzez dowolną i wybiórczą ocenę dowodów z załączonej do akt korespondencji pisemnej i mailowej, prywatnych pisemnych opinii oraz zeznań świadków oraz pominięcie w podstawie faktycznej rozstrzygnięcia znacznej części ww. dowodów, podczas gdy autorzy ww. dokumentów oraz świadkowie znali biegle język portugalski i posiadali wiedzę specjalistyczną z zakresu wykonywania tłumaczenia tekstów technicznych w tym języku, pozwalającą na ocenę, że wymagania klienta były uzasadnione, realne i możliwe do zrealizowania przez pozwanego; 3) art. 232 k.p.c. oraz 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. - poprzez aprioryczne przyjęcie, że koniecznym do ustalenia wystąpienia wad w tłumaczeniu i tym samym poprawności realizacji umowy przez pozwanego jest przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, mimo że wystarczający do dokonania tych ustaleń materiał dowodowy znajduje się w aktach sprawy, tj. dokumenty prywatne oraz zeznania świadków, które Sąd pominął przy dokonywanej ocenie; 4) art. 58 §3 k.c. w zw. art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 65 §1 k.c. - poprzez ich błędne zastosowanie prowadzące do przyjęcia, iż postanowienia § 2 łączących strony umów nie wywołują skutków, przy jednoczesnym błędnym przyjęciu, że uprawnienie powódek do nadzoru nad sposobem realizacji kontraktu ograniczało się do wyznaczenia terminu na dokonanie zmiany sposobu wykonywania, a po bezskutecznym jego upływie odstąpienia od umowy albo powierzenia poprawienia dzieła innej osobie
w oparciu o przepis art. 636 §1 k.c., podczas gdy nie ma podstaw do uznania, że nieskuteczne było zobowiązanie pozwanego, na zasadzie swobody umów, do dokonywania zmian w treści tłumaczenia na żądanie i zgodnie ze wskazówkami powódek, a strony to zobowiązanie realizowały, co między innymi wykazało uzupełniające słuchanie stron w postępowaniu przed Sądem, w ramach którego pozwany oświadczył, że przyjął zobowiązanie, wykonywał je, jednak zaprzestał z powodu - według niego - niezgodnych ze sztuką tłumaczeń wskazówek;
5) art. 58 §3 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 65 § 1k.c. - poprzez nieuprawnione
i nieuzasadnione przyjęcie, że § 2 umowy, do której zobowiązały się strony jest bezskuteczny nie podając jednocześnie, na jakiej podstawie prawnej i dlaczego Sąd odmawia tym zapisom umowy mocy prawnej, mimo że są zgodne z zasadami współżycia społecznego, naturą stosunku prawnego i bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa; 6) art. 65 §1 w zw. z art. 627 k.c. - poprzez ich błędne zastosowanie i uznanie, że do umowy zawartej przez strony zastosowanie będą miały jedynie przepisy kodeksu cywilnego dot. umowy o dzieło, mimo że z treści zawartego stosunku zobowiązaniowego wynika, że ma on cechy umowy mieszanej, a pozwany zobowiązany był do wprowadzania zmian w dokonywanym tłumaczeniu na żądanie i zgodnie ze wskazówkami powódek; 7) art. 471 k.c. w zw. z art. 638 k.c. w zw. z art. 556 k.c. i art. 577 k.c. - poprzez ich błędną wykładnię i uznanie, że w niniejszej sprawie żądanie pozwu mogłoby znaleźć prawne uzasadnienie tylko w odpowiedzialności wykonawcy z tytułu rękojmi lub gwarancji za wady dzieła, podczas gdy uprawnienia z tytułu rękojmi czy gwarancji nie wyłączają prawa do dochodzenia odszkodowania za nienależyte wykonanie zobowiązania, którego powódki żądały w niniejszym postępowaniu; 8) art. 471 k.c. - poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy w wyniku niewykonania zobowiązań umownych przez pozwanego, przewidzianych w §2 ust. 3 pkt. e oraz § 2 ust. 4 i braku reakcji pozwanego (choćby uzasadnionej odmowy) na żądania powódek wykonania tych zobowiązań, pozwany wyrządził im szkodę w wysokości dochodzonej pozwem; 9) nierozpoznanie istoty sprawy, które jest konsekwencją ww. naruszeń prawa materialnego, a polegające na braku oceny faktycznej i prawnej roszczenia powódek skonstruowanego w oparciu o art. 471 k.c.; 10) art. 327 ¹ §1 pkt 2 k.p.c. - poprzez niezawarcie w orzeczeniu wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku w zakresie zasądzenia kosztów postępowania, a w konsekwencji uniemożliwienie weryfikacji motywów Sądu co do zasądzenia kosztów procesu od powódek na rzecz pozwanego w wysokości 14.039 zł oraz uniemożliwienie kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku w tym zakresie; 11) art. 98 §1 i §3 k.p.c. w związku z §2 pkt 5 oraz §10 ust. 1 pkt 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych - poprzez zasądzenie kosztów postępowania w nienależnej wysokości, w wyniku błędnego przyjęcia, że trzykrotne rozpoznanie sprawy przez Sąd I instancji i dwukrotne rozpoznanie apelacji przez II instancji, spowodowane wydaniem dwóch wyroków kasatoryjnych przez Sąd II instancji, stanowi rozpoznawanie odrębnych spraw w rozumieniu art. 98 §1 k.p.c., a w konsekwencji zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów procesu obejmujących kilkukrotność wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego ustalonego w oparciu o stawki minimalne określone w §2 ust. 5 oraz §10 ust. 1 pkt 1 i 2 ww. rozporządzenia, podczas gdy niezależnie od liczby wyroków kasatoryjnych w tej samej sprawie, koszty procesu obejmują jedno wynagrodzenie za zastępstwo w postępowaniu przed sądem I instancji oraz jedno wynagrodzenie za zastępstwo przed sądem II instancji.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Zarzuty naruszenia art. 327 ¹ §1 k.p.c. uznać należało za oczywiście trafne, albowiem uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie spełnia wymogów określonych w ww. przepisie. Brak jest bowiem zarówno pełnych i kategorycznych ustaleń faktycznych, jak i oceny przeprowadzonych w sprawie dowodów. Zebrany dotychczas materiał dowodowy, do którego obie strony zajmowały wielokrotnie stanowiska procesowe, pozwoliły jednakże w ocenie Sądu Apelacyjnego na poczynienie własnych ustaleń bez obawy o naruszenie praw uczestników postępowania do dwuinstancyjnego procesu.

Sąd drugiej instancji ustalił, że:

- 29 listopada 2013 r. powódki prowadzące działalność gospodarczą pod firmą (...) s.c. (wykonawca) zawarły z Akademią (...) w G. (zamawiający) umowę na sporządzenie tłumaczenia z języka polskiego na język portugalski podręczników
i opracowań specjalistycznych; stosownie do §1 ust. 7 i) oraz §1 ust. 8 umowy każdorazowo na żądanie zamawiającego wykonawca miał dokonywać zmian w treści tłumaczenia oraz usuwać nieprawidłowości lub uzupełniać tłumaczenia zgodnie z instrukcjami zamawiającego (dowód: umowa – k. 12-19);

- w ramach wykonywania ww. umowy powódki zawarły szereg umów z tłumaczami języka portugalskiego, m.in. J. R. i T. Ś., a także pozwanym, któremu zlecono tłumaczenie czterech podręczników: (...), „(...)”, (...) i (...). Umowy na przetłumaczenie pierwszych trzech pozycji zostały zawarte na piśmie w dniu 27 lutego 2014 r., ostatnia – poprzez przystąpienie pozwanego do wykonania umowy i zaakceptowanie warunków przedstawionych drogą mailową (dowód: umowy – k. 22-36, korespondencja mailowa – k. 37-43, zeznania świadków: J. R. – protokół rozprawy
z 25.10.2017r. 00:02:25 – 00:12:00, T. Ś. - protokół rozprawy z 16.02.2018r. 00:01:00 – 00:18:00);

- zgodnie z §2 ust. 3 pkt e oraz §2 ust. 4 ww. umów pozwany zobowiązał się do każdorazowego dokonywania zmian w treści tłumaczenia na żądanie i zgodnie ze wskazówkami powódek, a powódki zastrzegły możliwość weryfikacji językowej, merytorycznej i technicznej dostarczonych tłumaczeń, zaś w przypadku stwierdzenia ich nieprawidłowości lub niekompletności, pozwany zobowiązany był niezwłocznie, lecz
w terminie nie dłuższym niż 8 dni od dnia zawiadomienia, bezpłatnie usunąć stwierdzone nieprawidłowości lub uzupełnić tłumaczenie; (dowód: umowy – k. 22-36, korespondencja mailowa – k. 37-43)

- tłumaczenia podręczników sporządzone przez pozwanego były weryfikowane przez recenzenta wskazanego przez Akademię (...) w G. - J. D., która czterokrotnie opiniowała tłumaczenie podręcznika (...), dwukrotnie podręcznika „(...)”, trzykrotnie podręcznika (...) oraz dwukrotnie podręcznika (...), zlecając dokonanie autokorekty, poprawę błędów gramatycznych, stylistycznych, interpunkcyjnych i ortograficznych; uwagi te przekazywane były pozwanemu, który dokonał jedynie części poprawek, a pozostałych odmówił, kwestionując ich prawidłowość (dowód: korespondencja mailowa – k. 44-119, zeznania świadka J. D. – protokół rozprawy z 3.01.2018r. – 00:00:34 – 00:47:00), zeznania stron: M. D. i pozwanego - protokół rozprawy z 12.06.2018r. 00:08:14 – 00:50:00, 01:02:01 - 01:22:30)

- powódki wyznaczyły pozwanemu termin na 20 stycznia 2015 r. do dokonania korekty podręczników, informując, że jeśli w tym terminie nie otrzymają poprawionego tłumaczenia, w takiej wersji, którą zaakceptuje klient zmuszone zostaną do wykonania korekty przez osoby trzecie na koszt pozwanego (dowód: korespondencja mailowa – k. 49, 72, 87, 105);

- powódki zleciły korektę tłumaczenia podręczników J. R., T. Ś. i F. N.: z tytułu korekty tłumaczenia podręczników „(...)” i „(...)” J. R. wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 4.280,40 zł; za korektę tłumaczenia podręcznika (...) T. Ś. wystawił powódkom fakturę VAT nr (...) na kwotę 4.244,98 zł; z tytułu korekty podręcznika „(...)” F. N. wystawiła rachunek na kwotę 794,75 euro; należności z faktur zostały uregulowane przez powódki; (dowód: faktury
i rachunek - k. 120, 122, 131, potwierdzenia zapłaty - k. 121, 123, 132)

- tłumacze zastosowali się do uwag recenzenta, uznając je za słuszne; stawki wynagrodzenia były negocjowane przez powódki; (dowód: zeznania świadków: J. R. – protokół rozprawy z 25.10.2017r. 00:02:25 – 00:12:00, T. Ś. - protokół rozprawy z 16.02.2018r. 00:01:00 – 00:18:00)

- pismem doręczonym pozwanemu 28 kwietnia 2015 r. powódki wezwały go do uregulowania kwoty 10.125,94 zł w terminie 14 dni. (dowód: wezwanie do zapłaty – k. 124135)

Zaprezentowany wyżej stan faktyczny ustalony został na podstawie przywołanych dowodów, które zakwestionowane nie zostały skutecznie przez żadną ze stron. Co więcej,
w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia (zawarcia umów, ich treści, uwag recenzenta, stanowiska i działań pozwanego odnośnie do tych uwag, dodatkowej korekty i wydatków z tym związanych) okoliczności faktyczne pozostawały w sprawie poza sporem.

Przed przystąpieniem do oceny pozostałych zarzutów apelacji podkreślić należy, że zgodnie z art. 386 §6 k.p.c. ocena prawna wyrażona w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji wiąże zarówno sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd drugiej instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy. W aktualnie rozpoznawanej sprawie nie nastąpił zmiana stanu faktycznego ani prawnego, jak również poglądów orzeczniczych w relewantnym zakresie. Z tych względów zarówno Sąd pierwszej instancji, jak i odwoławczy w obecnym składzie, były związane oceną prawną wyrażoną w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 4 grudnia 2020 r., co oznacza, że żądanie pozwu rozpoznać należało poprzez pryzmat przepisu art. 471 k.c. Sąd Okręgowy kwestii tej nie zbadał, co powinno zostać uznane jako nierozpoznanie istoty sprawy. Mając jednak na uwadze, że art. 386 §4 k.p.c. nie nakłada na sąd drugiej instancji obowiązku wydania orzeczenia kasatoryjnego, a sama sprawa była przedmiotem oceny przez kilka składów orzekających przy zapewnieniu obu stronom możliwości wypowiedzenia się w każdej istotnej kwestii, Sąd Apelacyjny uznał, że ponowne uchylanie wyroku do ponownego rozpoznania nie byłoby celowe.

Podniesione w apelacji zarzuty naruszenia prawa procesowego okazały się chybione
o tyle, że sam fakt, iż autorzy dokumentów czy świadkowie posiadali wiedzę specjalistyczną
w zakresie tłumaczenia na język portugalski był irrelewantny. Jeśli bowiem zachodziłaby potrzeba skorzystania z wiadomości specjalnych w rozumieniu art. 278 §1 k.p.c., ww. dowody nie byłyby w stanie zastąpić dowodu z opinii biegłego. Nota bene dotyczy to również dowodów zaoferowanych przez pozwanego. Tyle tylko, że opinia biegłego, po dokonaniu analizy obowiązków umownych, które przyjął na siebie pozwany, okazała się zbędna.

Analiza treści umów zawartych przez strony nie pozostawia wątpliwości co do tego, że stanowiły one umowy o dzieło, którego rezultatem miały być przetłumaczone podręczniki. Oceny tej nie zmienia fakt, że na pozwanego nałożono dalszy obowiązek korekty, albowiem również w tym przypadku istotny był rezultat tych działań. Pierwszorzędne dla rozstrzygnięcia były postanowienia zawarte w §2 ust. 3 e oraz §2 ust. 4 umów, zgodnie z którymi wykonawca zobowiązany był każdorazowo na żądanie zamawiającego, zgodnie z jego wskazówkami dokonywać zmian w treści tłumaczenia. Kluczową w tych okolicznościach stawała się kwestia, czy pozwany mógł odmówić wprowadzenia korekt, które uznawał za niesłuszne. O ile nie budzi wątpliwości fakt, także w świetle zeznań powódki, że pozwany, podobnie jak zresztą powódki w relacji z Akademią (...), mógł podważać zasadność korekty i zgłaszać w tym zakresie uwagi, albowiem nie zakazywała mu tego umowa, to ostatecznie, w przypadku nie uwzględnienia jego uwag, zobligowany był stosowne poprawki wprowadzić, czego bezspornie nie uczynił. Sąd Apelacyjny nie podzielił poglądu, aby takie postanowienie umowne było niezgodne z naturą stosunku prawnego, a przez to wykraczało poza ramy swobody umów wyrażonej w art. 353 ¹ k.c. Z identyfikacją obowiązków umownych pozwanego nie miał też problemów zaoferowany przez niego świadek W. C., który wskazał na IV fazy tłumaczenia, które powinny być wykonywane przez różne osoby, ale w tym przypadku nałożone zostały na pozwanego. Sam fakt, że wg świadka być tak nie powinno przy profesjonalnym tłumaczeniu, nie oznacza, że jest to sprzeczne z naturą stosunku prawnego. Nic nie stało na przeszkodzie przy tym, aby pozwany zakwestionował to postanowienie umowne przed zawarciem umów.

Już same powyższe okoliczności pozwalały na uznanie żądania pozwu za usprawiedliwione co do zasady. Dodatkowo jedynie zauważyć wypada, że z zeznań tłumaczy, którzy dokonywali korekty wynika jednoznacznie, że wszelkie uwagi zgłoszone przez recenzenta do tłumaczeń pozwanego były słuszne. Co istotne także, tłumaczenia po dokonaniu korekt wskazanych przez recenzenta zostały odebrane i przyjęte przez Akademię (...).

Podnieść należy także, że ukształtowaniu umów w sposób opisany w ich treści nie stały na przeszkodzie przepisy ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t. jedn. Dz. U. z 2022 r. poz. 2509), które nie zakazują autorowi tłumaczenia dokonywania w nim korekt.

Wobec treści żądania powódek, szczególnie w kontekście poglądu prawnego wyrażonego przez Sąd Apelacyjny przy poprzednim rozpoznaniu sprawy, brak podstaw do stosowania przepisów o rękojmi i gwarancji.

W konsekwencji poczynionych wyżej uwag za uzasadniony uznać należało zarzut naruszenia art. 471 k.c. Pozwany odmawiając wykonania korekt zgodnie z uwagami recenzenta, naruszył obowiązki umowne. Nie może także budzić wątpliwości wina wykonawcy w tym zakresie, albowiem jego odmowa miała charakter świadomy. Inną rzeczą jest, że ciężar wykazania braku winy spoczywał na pozwanym, któremu to obowiązkowi strona ta nie sprostała. Niewykonanie korekty skutkowało tym, że aby móc oddać tłumaczenia pierwotnemu zamawiającemu, tj. Akademii (...) w G., powódki musiały skorzystać z usług innych tłumaczy, co pozwala na przyjęcie adekwatnego związku przyczynowego między zaniechaniem pozwanego a szkodą powódek (art. 361 §1 k.c.). Nie sposób przy tym zgodzić się z pozwanym, że skoro wytknięte uchybienia miały charakter językowy, to można było skorzystać z pomocy niewykwalifikowanej, gdyż nie może budzić żadnych wątpliwości fakt, że korektor musiał dysponować znajomością języka portugalskiego.

Powódki wykazały wreszcie wysokość poniesionej szkody. Pozwany nie zakwestionował wprost tego elementu, wskazując jedynie na zróżnicowanie stawek dla poszczególnych tłumaczy. Powódki udokumentowały wysokość wynagrodzenia za dokonanie korekty, a pozwany nie przeprowadził kontrdowodu na tę okoliczność. Godzi się przy tym zauważyć, że jak wynika z zeznań T. Ś., powódki starały się uzyskać jak najniższe wynagrodzenie i prowadziły negocjacje w tym przedmiocie.

Sąd Apelacyjny nie znalazł także podstaw do zakwestionowania roszczenia odsetkowego. Wierzytelność z tytułu należności głównej stała się, zgodnie z art. 455 k.c., wymagalna z upływem terminu wyznaczonego w wezwaniu do zapłaty. Powódki były też uprawnione do skapitalizowania odsetek na dzień wniesienia pozwu, stosownie do art. 482 §1 k.c.

Konsekwencją zmiany rozstrzygnięcia co do meritum była konieczność modyfikacji orzeczenia o kosztach procesu (art. 98 §1 k.p.c.), co czyniło zresztą zarzuty apelacji w tym zakresie bezprzedmiotowymi. Koszty poniesione przez powódki to opłata od pozwu – 522 zł, opłaty skarbowe od pełnomocnictw – 34 zł oraz wynagrodzenie adwokata – 2400 zł, obliczone na podst. §6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 490) w zw. z §21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 §1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego, na które po stronie powódek złożyły się: opłaty od apelacji 2 x 522 zł oraz wynagrodzenie adwokata – 2700 zł, przyjęto art. 98 §1 k.p.c. w zw. z art. 391 §1 k.p.c. oraz §2 pkt 5 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).