Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

POSTANOWIENIE

Dnia 8 listopada 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Wojciech Kolanko (del)

Protokolant: Dominik Dąbrowny

po rozpoznaniu w sprawie D. S.

zażalenia obrońcy oskarżonego z dnia 30.08.2024 r. na zarządzenie Przewodniczącego III Wydziału Karnego Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 20.08.2024 r. o odmowie przyjęcia apelacji

na zasadzie art. 437 § 2 kpk, art. 466 § 1 i 2 kpk

postanawia

uchylić zaskarżone zarządzenie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Krakowie

UZASADNIENIE

W dniu 12 października 2023 r. w Sądzie Okręgowym w Krakowie zapadł wyrok skazujący m.in. wobec D. S. w sprawie o sygn. akt: III K 84/19.

Po sporządzeniu i doręczeniu uzasadnienia orzeczenia obrońca oskarżonego D. S. wniósł w terminie apelację od wyroku (k. 3265 i nast. t. XL), która została przyjęta.

W dniu 12 sierpnia 2024 r. D. S. wniósł do Sądu Okręgowego własnoręczne pismo zatytułowane „Apelacja” (opatrzone datą 15.07.2024 r.), które nie zawierało podpisu autora.

Zarządzeniem z dnia 20 sierpnia 2024 r. Przewodnicząca III Wydziału Karnego odmówiła przyjęcia apelacji osobiście złożonej przez D. S. uznając, iż pochodzi od osoby nieuprawnionej (k. 3345 t. XL).

Na powyższe zarządzenie obrońca oskarżonego wniósł zażalenie zaskarżając je w całości i zarzucając mu obrazę przepisów postępowania, a to:

1.  art. 120 §1 kpk poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy pismo oskarżonego zatytułowane „apelacja” z dnia 15 lipca 2024 r zawierało braki formalne, które obligowały sąd do wezwania oskarżonego do ich uzupełnienia;

2.  art. 446 §1 kpk poprzez błędną wykładnię tego przepisu polegającą na przyjęciu, że w zakresie występków przypisanych oskarżonemu w wyroku Sądu Okręgowego, co do których właściwy jest sąd rejonowy, przy sporządzeniu apelacji obowiązuje przymus adwokacko- radcowski.

Skarżący wniósł o uchylenie zarządzenia o odmowie przyjęcia apelacji osobistej oskarżonego. Zwrócił się także o przedstawienie na zasadzie art. 193 Konstytucji pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego co do zgodności art. 446 § 1 kpk z Konstytucją, w szczególności z jej art. 31 ust 3 oraz art. 42 ust 2 zd. 1.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zasadny okazał się pierwszy zarzut zażalenia, co prowadzić musiało do uchylenia zaskarżonego zarządzenia.

Stosownie do treści art. 446 §1 kpk apelacja od wyroku sądu okręgowego, która nie pochodzi od prokuratora, powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata, radcę prawnego albo radcę Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej.

Problem wniesienia apelacji osobistej był przedmiotem rozważań w judykaturze i literaturze. Przyjęło się, że „ jeżeli pomimo przymusu adwokacko-radcowskiego strona sama sporządziła i wniosła apelację od wyroku sądu okręgowego, to apelacja pochodzi od osoby uprawnionej (strony), ale zawiera brak formalny w postaci niesporządzenia i niepodpisania przez obrońcę lub pełnomocnika, którego niezachowanie uniemożliwia nadanie jej biegu. Jest to jednak brak formalny o charakterze usuwalnym. Dlatego też w wypadku jego stwierdzenia prezes sądu pierwszej instancji (przewodniczący wydziału) powinien wezwać stronę do jego usunięcia w terminie 7 dni pod rygorem odmowy przyjęcia apelacji (art. 429 § 2 w zw. z art. 120 § 1) – por. uchwała SN z 20.11.1991 r., I KZP 19/91, OSNKW 1992/3–4, poz. 21, z aprobującą glosą Z. Dody i J. Grajewskiego, PS 1996/6, s. 34, a także Grzegorczyk, Kodeks, 2008, s. 963. W wypadku gdy strona nie uzupełni tego braku, apelację należy uznać za bezskuteczną i odmówić jej przyjęcia. Z tego też względu złożenie apelacji przez stronę nie może zostać uznane za wniesienie jej przez osobę nieuprawnioną i tym samym spowodować zastosowanie od razu trybu przewidzianego w art. 429 § 1 ” (D. Świecki [w:] B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2024, art. 446).

W uzasadnieniu powołanej uchwały Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że „ przepis art. 394 § 1 k.p.k. statuuje wymaganie formalne dotyczące "sporządzenia i podpisania" [a nie wniesienia – przyp. W.K.] rewizji. Chodzi więc o wymaganie odniesione do pisma, a nie do wniesienia rewizji. Owego "sporządzenia i podpisania" rewizji powinien dokonać "adwokat". Jeżeli na zlecenie oskarżonego rewizję sporządzi i podpisze adwokat nie będący zarazem obrońcą oskarżonego, to oskarżony - czyniąc użytek z uprawnienia przyznanego mu w art. 392 k.p.k. - może ją wnieść samodzielnie (we własnym imieniu).” (uchwała SN z 20.11.1991 r., I KZP 19/91, OSNKW 1992, nr 3-4, poz. 21).

Rację ma zatem obrońca argumentując, że brak sporządzenia i podpisania apelacji przez obrońcę skutkować powinien wezwaniem strony do uzupełnienia braku formalnego. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że adw. T. W. (1) już wniósł apelację od wyroku na korzyść D. S.. Apelacja przysługuje bowiem stronie, a nie jej obrońcy. Jeżeli oskarżony chce wnieść apelację od wyroku o określonej treści, to jest do tego uprawniony, o ile dochowa wymogów formalnych, mianowicie zleci sporządzenie i podpisanie tejże apelacji adwokatowi, niezależnie od tego czy T. W., czy innemu, który dotychczas w sprawie nie występował. Oskarżony może ustanowić drugiego obrońcę, a nawet wnieść taką apelację samodzielnie, po jej sporządzeniu i podpisaniu przez adwokata.

Dlatego odmowa przyjęcia apelacji osobistej D. S. przez Przewodniczącego III Wydziału Karnego była przedwczesna. Brak ten nie może być konwalidowany przez Sąd Odwoławczy i wymaga uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Warto też zwrócić uwagę, że „p isma oskarżonych odwołujących się od wyroku sądu okręgowego nie mogą być uznane za apelacje, bo nie pochodzą od podmiotu kwalifikowanego, a to adwokata (radcy prawnego) uprawnionego do wniesienia apelacji (art. 446 § 1 k.p.k.). Pisma te traktuje się jako oświadczenia oskarżonych. Mogą one stanowić rozwinięcie (uzupełnienie) apelacji ich obrońców, ale tylko w zakresie zarzutów i podstaw zawartych w apelacjach. Mogą sygnalizować naruszenie prawa, odpowiadające bezwzględnym przesłankom odwoławczym (art. 439 § 1 k.p.k.) bądź zwracać uwagę na okoliczności świadczące o rażącej niesprawiedliwości zaskarżonego wyroku (art. 440 k.p.k.). Argumenty zawarte w takim piśmie mogą stanowić dodatkowe uzasadnienie apelacji adwokata lecz tylko w zakresie przez obrońcę zaskarżonym, bądź sygnalizować sądowi odwoławczemu rażącą nieprawidłowość zaskarżonego wyroku.” (wyrok SA w Krakowie z 30.12.2016 r., II AKa 286/15, KZS 2017, nr 3, poz. 43).

Aby jednak takie pismo w ogóle mogło otrzymać bieg, musi spełniać wymogi formalne dla każdego pisma procesowego, w szczególności być opatrzone podpisem autora (art. 119 § 1 pkt 4 kpk).

Rekapitulując, przewodniczący Wydziału III Sądu Okręgowego winien wezwać D. S. do uzupełnienia braków formalnych poprzez dołączenie apelacji sporządzonej i podpisanej przez adwokata (jeżeli jego wolą jest wniesienie apelacji), bądź też podpisanie pisma (jeżeli chce, by jego pismo stanowiło oświadczenie podlegające odczytaniu w trybie art. 453 §2 kpk).

Co się tyczy zarzutu nr 2 i powiązanego z nim wniosku o wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego, to Sąd Apelacyjny ani nie podziela tego zarzutu, ani nie znajduje podstaw do skierowania pytania prawnego na mocy art. 193 Konstytucji RP. Zgodnie z powołanym przepisem sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem. Obrońca dopatruje się niezgodności z Konstytucją RP przepisu statuującego tzw. przymus adwokacki w sytuacji, „ w której oskarżony chciałby złożyć apelacje od wyroku w części – w zakresie występków, których rozpoznanie leży w kompetencjach sądu rejonowego” (k. 3351 t. XL). Tymczasem w niniejszej sprawie oskarżony został uznany winnym zbrodni i dwóch występków. W kwestionowanym piśmie zatytułowanym „Apelacja” w sposób jasny sprzeciwił się wszystkim przypisanym mu zarzutom, w tym przede wszystkim zbrodni z punktu I wyroku. Hipotetyczny stan faktyczny, w którym oskarżony „chciałby złożyć apelacje od wyroku w części – w zakresie występków” nie zachodzi w niniejszej sprawie. Ergo, nie mamy do czynienia z sytuacją, w której od odpowiedzi na pytanie prawne zależeć miałoby rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem. Warunek wystąpienia z pytaniem prawnym do TK zatem nie zachodzi. Natomiast zasadność przymusu adwokackiego w zakresie zaskarżenia wyroku przypisującego zbrodnię jest jasna i nie budzi zastrzeżeń obrońcy.

W tej sytuacji należało orzec jak w części dyspozytywnej i zwrócić sprawę Sądowi I instancji celem umożliwienia Przewodniczącemu Wydziału dopełnienia czynności, o których mowa w poprzednich akapitach.

SSO Wojciech Kolanko (del)