Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

POSTANOWIENIE

Dnia 20 maja 2025 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący:	SSO (del.) Łukasz Sadkowski
Protokolant:	Katarzyna Korbiel

przy udziale Prokuratora Prokuratury Regionalnej w Krakowie Marty Gdańskiej-Kusior

po rozpoznaniu w sprawie

H. K. s. A.

skazanego z art. 209 § 1 k.k.

zażalenia wniesionego przez skazanego

na postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 24 marca 2025 roku, sygn. akt IV Kow 129/25

o umorzeniu postępowania w przedmiocie udzielenia zezwolenia na odbycie reszty kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego

na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.

postanawia

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Kielcach.

UZASADNIENIE

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Kielcach z dnia 17 września 2024 roku, sygn. akt XIII Ko 5750/24 zarządzono wobec skazanego H. K. wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wymiarze 5 miesięcy pozbawienia wolności za niewykonaną karę 10 miesięcy ograniczenia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Wołominie z dnia 11 grudnia 2023 roku, sygn. akt V K 950/23.

Postanowieniem z dnia 24 marca 2025 roku, sygn. akt IV Kow 129/25, Sąd Okręgowy w Kielcach, na podstawie art. 43la § 1 pkt 3 k.k.w. w zw. z art. 15 § 1 k.k.w. umorzył postępowanie w przedmiocie udzielenia skazanemu H. K. zezwolenia na wykonanie poza zakładem karnym, w systemie dozoru elektronicznego, zastępczej kary 5 miesięcy pozbawienia wolności zarządzonej do wykonania w sprawie V K 950/23 Sądu Rejonowego w Wołominie. W ocenie Sądu meriti, skazany nie spełnia warunków formalnych pozwalających na udzielenie mu zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, bowiem nie posiada określonego miejsca stałego pobytu.

Na powyższe postanowienie zażalenie złożył osobiście skazany zarzucając mu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść polegający na przyjęciu, że w przypadku skazanego H. K. nie zachodzi przesłanka posiadania miejsca stałego pobytu, kiedy okoliczności ustalone w niniejszej sprawie dotyczące warunków technicznych dla realizacji dozoru elektronicznego oraz miejsca pobytu skazanego temu przeczą, a uzasadnienie zaskarżonej decyzji wskazuje wprost na możliwość przyjęcia, że adres w K. przy ul. (...) jest takim miejscem i tym samym brak jest przesłanek warunkujących umorzenie postępowania.

W świetle tak postawionych zarzutów, skazany wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez udzielenie mu zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie i doprowadziło do uchylenia zaskarżonego postanowienia.

Sąd meriti w przypadku skazanego H. K. uznał, iż orzekanie w przedmiocie wykonywania kary pozbawienia wolności w deklarowanym przez skazanego miejscu tj. K. ul. (...) byłoby obejściem warunku określonego przez ustawodawcę w art. 43la § 1 pkt 4 k.k.w.

Zgodnie z treścią art. 43la § 1 k.k.w., Sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:

1)  wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy albo wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2, art. 64a lub art. 65 § 1 i 2 Kodeksu karnego;

2)  odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary;

3)  skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;

4)  osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę, o której mowa w art. 43h § 3;

5)  odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne, o których mowa w art. 43h § 1.

Na gruncie analizy pojęcia „miejsce stałego pobytu” warto odnieść się do jego rozumienia cywilistycznego, które w sposób adekwatny wskaże prawidłowość interpretacji. Zgodnie z treścią art. 25 k.c., miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Składnikiem pobytu stałego jest realizowanie w danej miejscowości obiektywnie sprawdzalnej aktywności życiowej (rodzinnej, zawodowej, społecznej). Składniki domicylu mają charakter obiektywny, czyli pobyt stały w danej miejscowości (corpus) oraz subiektywny w postaci uzewnętrznionego zamiaru, woli tego pobytu (animus). Łączne występowanie tych składników pozwala wskazać daną miejscowość jako centrum życiowej aktywności osoby, w którym koncentrują się jej interesy osobiste i majątkowe. Analizy składników zamieszkania należy dokonywać łącznie, ponieważ składnik mentalny animus manifestuje się w szczególności w postaci konkretnych, obiektywnie sprawdzalnych zachowań składających się na corpus, a zatem ich rozdzielenie służy tylko potrzebom teoretycznego opisu (tak w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 grudnia 2024 roku, sygn. akt II SA/Wa 1151/24, LEX nr 3835572).

Wyrażenie zamiaru stałego pobytu nie jest czynnością prawną, a tym samym nie wymaga złożenia stosownego oświadczenia woli. Wystarczy, że zamiar taki wynika z zachowania danej osoby polegającej na ześrodkowaniu jej czynności życiowych w danej miejscowości. O zamiarze stałego pobytu można mówić wówczas, gdy występują okoliczności pozwalające przeciętnemu obserwatorowi na wyciągnięcie wniosku, że określona miejscowość jest głównym ośrodkiem działalności dorosłej osoby fizycznej (tak w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 10 października 2018 roku, sygn. akt II SA/Wa 517/18, LEX nr 2774771). Na gruncie ustawy z dnia 24 września 2010 roku o ewidencji ludności (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 274 z późn. zm.) funkcjonuje definicja pobytu stałego. Zgodnie bowiem z art. 25 ust. 1 tej ustawy, pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania.

Można zatem uznać, że definicje zawarte w Kodeksie cywilnym oraz ustawie o ewidencji ludności wzajemnie się uzupełniają. W konsekwencji, miejscem stałego pobytu jest oznaczone adresem miejsce, w którym dana osoba zamieszkuje z zamiarem stałego przebywania, z tym że jeśli wobec niej zastosowano na czas określony środek przewidziany przez prawo karne, tudzież np. umożliwiono odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, zamiar ten należałoby odnosić do okresu stosowania tego środka.

Z racji tego, że w miejscu zameldowania skazanego tj. przy ul. (...) w K. osoby wspólnie z nim tam zamieszkujące nie wyraziły zgody na odbywanie zastępczej kary pozbawienia wolności korzystając z dobrodziejstwa jej odbywania w systemie dozoru elektronicznego, skazany zawarł „umowę użyczenia pokoju hotelowego wraz z asortymentem i łazienką do dyspozycji na potrzeby realizacji kary pobawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego” z M. M. będącym właścicielem Hotelu (...) oraz restauracji (...) w K. przy ul. (...). Użyczający przy tym wyraził zgodę na zainstalowanie w pokoju oraz innych niezbędnych pomieszczeniach należącej do niego nieruchomości infrastruktury, jaka okaże się konieczna w celu wykonywania przez skazanego zastępczej kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Nie można przy tym pomijać, iż skazany został zatrudniony jako kucharz w restauracji (...) w K. (na podstawie umowy o pracę), jak również w restauracji (...) w K. przy ul. (...) (na podstawie umowy zlecenia).

Skazany H. K. zadbał o to, aby miejsca zatrudnienia jak i miejsce, w którym miałby zamieszkiwać na czas odbywania zastępczej kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego znajdowały się pod tym samym adresem. Trzeba zatem uznać, że skazany całe swoje centrum życiowe skupił w jednym miejscu, bowiem przy ul. (...) w K., gdzie pozostaje już od 1 stycznia 2025 roku. Umowa użyczenia – zawarta notabene na czas nieokreślony - dotyczyła przy tym umeblowanego pokoju hotelowego wraz z całym węzłem sanitarnym, w którym skazany mógłby bez przeszkód codziennie funkcjonować (nie mogąc przy tym podnajmować ani oddawać do bezpłatnego użytku wynajmowanego pokoju ani jego części osobom trzecim). Sąd a quo w skarżonym postanowieniu jednoznacznie zaznaczył, że „wymóg ustawowy posiadania miejsca stałego pobytu przez skazanego ubiegającego się o odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego nie eliminuje z tego kręgu uprawnionych żadnych osób, w tym np. bezdomnych zamieszkujących w domach opieki społecznej, schronisku dla bezdomnych itp., bo w dacie orzekania realizują one w tych właśnie miejscach zamiar stałego zamieszkania, gdyż nie mogą go realizować w innym miejscu, albowiem takiego nie posiadają”. Takie wskazanie w zasadzie nie pozwala na eliminowanie z kręgu osób, którym należałoby umożliwić odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego tych podmiotów, które tak jak skazany doprowadziły do zapewnienia sobie lokum, w którym mają przebywać z zamiarem stałego pobytu. Na gruncie Kodeksu cywilnego osoba taka posiada już bowiem „miejsce zamieszkania”. Pozytywnym, aspektem rzeczonej sytuacji jest również to, że skazany, w przypadku uwzględnienia jego wniosku dot. SDE, nie musiałby przemieszczać się znacząco pomiędzy miejscem stałego pobytu w trakcie odbywania kary a miejscem pracy w restauracji (...). Jedynie tylko bowiem w celu realizacji umowy zlecenia w restauracji (...) w K., jak również na potrzeby załatwienia spraw osobistych, skazany musiałby się poruszać w promieniu kilku kilometrów.

Sąd Okręgowy w Kielcach, przy ponownym rozpoznaniu oceni istnienie przesłanek formalnych i materialnych opisanych w art. 43la k.k.w, mając na uwadze powyższe rozważania prawne i wskazania Sądu Apelacyjnego a w sytuacji, gdy dojdzie do wniosku, iż spełnione są inne – wszystkie - przesłanki formalne, będzie miał na względzie kwestie istotne z punktu widzenia stwierdzenia, mianowicie że odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji.