Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Aleksandra Fischer

Protokolant: Anna Żarczyńska-Ziobro

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2025 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z odwołania Powiatowego Urzędu Pracy w K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

przy udziale K. J.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek apelacji odwołującego Powiatowego Urzędu Pracy w K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 21 kwietnia 2023 r. sygn. akt V U 227/23

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Powiatowego Urzędu Pracy w K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Aleksandra Fischer

Sygn. akt III AUa 780/23

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2023 r. Sąd Okręgowy w Kielcach oddalił odwołanie Powiatowego Urzędu Pracy w K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 11 stycznia 2023 roku stwierdzającej, że K. J. jako osoba bezrobotna pobierająca zasiłek dla bezrobotnych u płatnika składek Powiatowy Urząd Pracy w K. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym od 1 lipca 2022 roku do 21 września 2022 roku oraz zasądził od Powiatowego Urzędu Pracy w K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. kwotę 180 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i oddalając wniosek w przedmiocie kosztów w pozostałej części.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że K. J. w okresie od 23 lutego 2022 roku do 21 września 2022 roku była zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy w K. jako osoba bezrobotna i w związku z tym w okresie od 24 maja 2022 roku do 21 września 2022 roku pobierała zasiłek dla bezrobotnych. Ponadto została ona zgłoszona przez płatnika Powiatowy Urząd Pracy w K. do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego jako osoba bezrobotna pobierająca zasiłek dla bezrobotnych w okresie od 1 lipca 2022 roku do 21 września 2022 roku. Decyzją z dnia 22 września 2022 roku Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. przyznało K. J. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego od dnia 1 lipca 2022 roku do 31 grudnia 2023 roku. Następnie na mocy decyzji z dnia 25 października 2022 roku wydanej z upoważnienia Starosty (...), ubezpieczona została pozbawiona statusu bezrobotnego i prawa do zasiłku z powodu pobierania świadczenia pielęgnacyjnego z dniem 7 kwietnia 2022 roku.

Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy (...) w K. zgłosił K. J. od 1 lipca 2022 roku do 30 listopada 2022 roku do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych jako świadczeniobiorcę, za którego jednostka organizacyjna pomocy społecznej wójt, burmistrz lub prezydent miasta ma obowiązek opłacać składki. K. J. była zgłoszona do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego w okresie od 24 maja 2022 roku do 21 września 2022 roku, tj. do dnia utraty statusu osoby bezrobotnej i prawa do zasiłku. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. zaskarżoną decyzją z dnia 11 stycznia 2023 roku stwierdził, że K. J. jako osoba bezrobotna pobierająca zasiłek dla bezrobotnych u płatnika składek Powiatowego Urzędu Pracy w K. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w okresie od 1 lipca 2022 roku do 21 września 2022 roku.

Ustalając powyższe Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie Powiatowego Urzędu Pracy w K. jako bezzasadne podlegają oddaleniu. Wskazał Sąd, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2022 roku, poz. 1009), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, która na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy. Stosownie zaś do treści art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2023 roku, poz. 735) bezrobotnym - jest osoba, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 1 i 2 lit. a-g, lit. i-m oraz osoba, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. ha, która bezpośrednio przed rejestracją jako bezrobotna była zatrudniona nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres co najmniej 6 miesięcy, oraz osoba, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 3, 4 i 4a, niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub w danej służbie albo innej pracy zarobkowej albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieuczącą się w szkole, z wyjątkiem uczącej się w szkole dla dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu programu nauczania tej szkoły oraz uczącej się w branżowej szkole II stopnia i szkole policealnej, prowadzącej kształcenie w formie stacjonarnej lub zaocznej lub w szkole wyższej, gdzie studiuje na studiach niestacjonarnych, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy oraz poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, jeżeli nie pobiera na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania.

Wskazał Sąd, że bezspornie K. J. w okresie od 23 lutego 2022 roku do 21 września 2022 roku była zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy w K. jako osoba bezrobotna i w związku z tym w okresie od 24 maja 2022 roku do 21 września 2022 roku pobierała zasiłek dla bezrobotnych. Ponadto została ona zgłoszona przez płatnika Powiatowy Urząd Pracy w K. do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego jako osoba bezrobotna pobierająca zasiłek dla bezrobotnych w okresie od 1 lipca 2022 roku do 21 września 2022 roku. Decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia 22 września 2022 roku przyznano K. J. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego od dnia 1 lipca 2022 roku do 31 grudnia 2023 roku. Następnie na mocy decyzji z dnia 25 października 2022 roku wydanej z upoważnienia Starosty (...) ubezpieczona została pozbawiona statusu bezrobotnego i prawa do zasiłku z powodu pobierania świadczenia pielęgnacyjnego z dniem 7 kwietnia 2022 roku. Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy (...) w K. zgłosił K. J. od 1 lipca 2022 roku do 30 listopada 2022 roku do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych jako świadczeniobiorcę, za którego jednostka organizacyjna pomocy społecznej wójt, burmistrz lub prezydent miasta ma obowiązek opłacać składki.

Sporna w sprawie była data z którą K. J. winna utracić status osoby bezrobotnej, a mianowicie wskazanie, czy datą tą jest data wydania decyzji przyznającej świadczenie pielęgnacyjne, tj. 22 września 2022 roku, czy też datą tą jest data, od której świadczenie to przysługuje, tj. 1 lipca 2022 roku. Sąd Okręgowy uznał, że stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. jest prawidłowe, wskazując jednocześnie na treść uzasadnienia sporządzonego przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. do wyroku z dnia 13 października 2017 roku, sygn. akt II SA/Wa 94/17 zgodnie z którym przepis art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w zakresie zwrotu "nie pobiera" powinien być rozumiany zgodnie z jego językowym znaczeniem. Pobieranie świadczenia w postaci świadczenia pielęgnacyjnego następuje w oparciu o decyzję przyznającą prawo do takiego świadczenia. Zatem dopiero z chwilą wydania decyzji istnieje podstawa prawna do jego pobierania. Przyznanie świadczenia z mocą wsteczną nie czyni przedstawionego rozumowania błędnym, gdyż również w takim przypadku podstawa prawna pobierania świadczenia - w postaci indywidualnej decyzji administracyjnej - istnieje dopiero z chwilą jej wydania, a właściwie z chwilą gdy decyzja ta stanie się ostateczna. Sąd Administracyjny w W. wskazał również, że ustawodawca w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy rozróżnia pojęcia "pobierania" (lit. j) oraz "nabycia prawa" (lit. c) do świadczenia. Użycie w tej samej jednostce redakcyjnej dwóch różnych pojęć, a mianowicie pojęcia "pobierania" i "nabycia prawa" wskazuje, że pojęciom tym winno być nadane różne znaczenie i nie są to synonimy. Dlatego też pozbawienie statusu bezrobotnego winno nastąpić z chwilą wydania ostatecznej decyzji przyznającej prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, także w sytuacji gdy prawo do tego świadczenia przyznane zostało z mocą wsteczną. Sąd Okręgowy podzielił pogląd przedstawiony przez Sąd Administracyjny w W. wskazując jednocześnie, że został on wydany na gruncie przepisów prawa administracyjnego, a nie prawa ubezpieczeń społecznych.

Reasumując podkreślił Sąd pierwszej instancji, że zgodnie z art. 9 pkt 6a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9, 91, 9b, 11 i 12 (a więc m.in. osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych), obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych. Z treści powołanego przepisu wynika, że decydującym jest nie to czy ubezpieczony faktycznie pobiera świadczenia, które rodzi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, lecz sam fakt powstania tego tytułu. Innymi słowy dla ustalenia momentu od którego osoba pobierająca zasiłek dla bezrobotnych nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym kluczowa będzie chwila od której przysługuje jej prawo do świadczenia rodzącego inny tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym, a nie dzień wydania przez organ rentowy decyzji przyznającej to świadczenie. Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 22 września 2022 roku ustaliło, że K. J. przysługuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, co nie zmienia faktu, iż ubezpieczona spełniała wszystkie przesłanki do otrzymania tego świadczenia już od dnia 1 lipca 2022 roku. Tym samym należało uznać, że od tego też dnia miała inny tytuł rodzący obowiązek ubezpieczeń społecznych. Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie Powiatowego Urzędu Pracy w K. jako bezzasadne (pkt I wyroku).

Odnosząc się do zgłoszonego żądania pełnomocnika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. zasądzenia na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego według stawki podwyższonej do dwukrotności stawki minimalnej wskazał Sąd, że kwestia zwrotu kosztów niezbędnych do celowego prowadzenia postępowania została uregulowana w przepisach art. 98 i następnych k.p.c. Zgodnie z brzmieniem art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie tego pełnomocnika, określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego pełnomocnika, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Przy czym koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony strona przegrywająca obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie (art. 98 § 1 k.p.c.). Art. 98 k.p.c. statuuje więc, w zakresie kosztów procesu, zasadę odpowiedzialności za jego wynik. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. jest stroną wygrywającą, niemniej Sąd żądanie zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego według stawki podwyższonej do dwukrotności stawki minimalnej jest żądaniem nieuzasadnionym i jako takie nie mogło zostać uwzględnione. W art. 109 § 2 k.p.c. określone zostały bowiem kryteria, które sąd powinien brać pod uwagę rozstrzygając o wysokości kosztów procesu. Z treści tego przepisu wynika, że należy brać pod uwagę celowość i niezbędność kosztów z uwagi na charakter sprawy. Przy czym charakter sprawy obejmuje szeroki katalog okoliczności, do których zaliczyć należy: wartość przedmiotu sporu, tryb rozpoznania sprawy, zakres materiału dowodowego, złożoną konfigurację podmiotową, ilość żądań podlegającą rozpoznaniu czy stopień skomplikowania pod względem prawnym a także przedmiot sporu, prostotę lub złożoność stanu faktycznego, trudności dowodzenia lub ich brak, precedensowy charakter sprawy. Uszczegółowienie tych kryteriów stanowi art. 109 § 2 zd. 2 k.p.c. stanowiący, iż przy ustalaniu wysokości kosztów poniesionych przez stronę reprezentowaną przez zawodowego pełnomocnika sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Powyższe unormowanie wiąże się z przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych, które określa stawki opłat tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego. Stosownie do § 15 ust. 1 w/w rozporządzenia, opłaty stanowiące podstawę zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego ustala się z uwzględnieniem stawek minimalnych określonych w rozdziałach 2-4. Opłatę w sprawach wymagających przeprowadzenia rozprawy ustala się w wysokości przewyższającej stawkę minimalną, która nie może przekroczyć sześciokrotności tej stawki, ani wartości przedmiotu sprawy, jeśli uzasadnia to: 1) niezbędny nakład pracy radcy prawnego, w szczególności poświęcony czas na przygotowanie się do prowadzenia sprawy, liczba stawiennictw w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjęte w sprawie, w tym czynności podjęte w celu polubownego rozwiązania sporu, również przed wniesieniem pozwu; 2) wartość przedmiotu sprawy; 3) wkład pracy radcy prawnego w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, jak również do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia istotnych zagadnień prawnych budzących wątpliwości w orzecznictwie i doktrynie; 4) rodzaj i zawiłość sprawy, w szczególności tryb i czas prowadzenia sprawy, obszerność zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lub biegłych sądowych, dowodu z zeznań świadków, dowodu z dokumentów, o znacznym stopniu skomplikowania i obszerności.

Komentowany przepis ustanawia zasadę przyznawania wynagrodzenia radcy prawnemu w stawce minimalnej, określonej przepisami cytowanego rozporządzenia. Natomiast możliwość przyznania wynagrodzenia w stawce podwyższonej nie jest automatyczna czy zależna od usytuowania wysokości dochodzonego roszczenia w górnej granicy lecz od rodzaju i stopnia zawiłości sprawy oraz niezbędnego nakładu pracy pełnomocnika. Za trafne należy uznać stanowisko Sądu Najwyższego, wedle którego, jeżeli przemawia za tym niezbędny nakład pracy pełnomocnika, charakter sprawy oraz jego wkład w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia, wówczas sąd może zasądzić opłatę wyższą, która nie może jednak przewyższyć sześciokrotnej stawki minimalnej ani wartości przedmiotu sprawy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2010 roku, sygn. akt III CZ 64/10). W świetle powyższego, Sąd zobowiązany jest ocenić zawiłość sprawy oraz wkład pracy reprezentującego stronę pełnomocnika. Wskazując na powyższe, stwierdził Sąd, że charakter sprawy oraz czynności dokonane przez radcę prawnego P. M. działającego w imieniu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. nie uzasadniały przyznania wynagrodzenia w podwójnej stawce. Mimo pewnego skomplikowania sprawy, nakład pracy pełnomocnika organu rentowego nie był znaczny. Przez pojęcie to należy bowiem rozumieć w szczególności ilość i obszerność złożonych w sprawie pism procesowych oraz udział w rozprawach i posiedzeniach sądu ale także pozasądową pomoc prawną udzieloną klientowi w związku ze sprawą (postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 5 września 2006 roku, sygn. akt II AKz 289/06). Nie ulega wątpliwości, że pełnomocnik organu rentowego przeanalizował materiał dowodowy, złożył odpowiedź na odwołanie (liczącą niecałe 3 strony) oraz wziął udział w jednej rozprawie podczas której podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko. Zdaniem Sądu działania te określić należało jako niezbędne minimum staranności, które powinien przejawiać każdy pełnomocnik procesowy reprezentujący swojego klienta. Ponadto postępowanie przed Sądem trwało jedynie 2 miesiące i zostało zakończone wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2023 roku. Wobec powyższego Sąd działając zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych zasądził od Powiatowego Urzędu Pracy w K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. kwotę 180 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II wyroku), zaś w pozostałej części wniosek oddalił uznając go za nieuzasadniony (pkt III wyroku).

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł Powiatowy Urząd Pracy w K. zaskarżając wyrok w zakresie pkt I i II i zarzucił naruszenie prawa materialnego tj. art. 9 pkt 6a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego błędną wykładnię i uznanie że dla ustalenia momentu od którego osoba pobierająca zasiłek dla bezrobotnych nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym kluczowa będzie chwila od której przysługuje jej prawo do świadczenia rodzącego inny tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym, a nie dzień wydania przez organ rentowy decyzji przyznającej to świadczenie, w sytuacji gdy w przypadku przyznania świadczenia pielęgnacyjnego osoba traci status bezrobotnego, a tym samo prawo do zasiłku z dniem wydania decyzji o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego, a nie z datą wsteczną wskazaną w takiej decyzji. Zarzucając powyższe apelujący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie, że Pani K. J. jako osoba bezrobotna pobierająca zasiłek dla bezrobotnych u płatnika składek Powiatowego Urzędu Pracy w K. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym w okresie od 01.07.2022 r. do 21.09.2022 r.

W uzasadnieniu stanowiska apelujący wskazał, że spór w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia czy K. J. w okresie od 1 lipca 2022 roku do 21 września 2022 roku jako osoba bezrobotna pobierająca zasiłek dla bezrobotnych u płatnika składek Powiatowego Urzędu Pracy w K. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, skoro w spornym okresie od 1 lipca 2022 r. została zgłoszona jako świadczeniobiorca do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych przez Miejsko- Gminny Ośrodek Pomocy (...) w K.. Apelujący wskazał, że wydając niniejsze rozstrzygnięcie Sąd miał na względzie treść art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zgodnie z którym osobą bezrobotną jest osoba, która nie pobiera świadczenia pielęgnacyjnego. Sąd uwzględnił treść wyroku Sądu Administracyjnego w W. z dnia 13 października 2017 r., sygn. akt II SA/Wa 94/17, aprobując wyrażony pogląd zgodnie z którym pozbawienie statusu osoby bezrobotnej winno nastąpić z chwilą wydania ostatecznej decyzji przyznającej prawo do świadczenia pielęgnacyjnego także w sytuacji gdy prawo do tego świadczenia przyznane zostało z mocą wsteczną. Mimo podzielenia w/w poglądu Sądu Administracyjnego w W., Sąd błędnie uznał, iż wobec treści art. 9 pkt 6 a ustawy z dnia 14 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, dla ustalenia momentu od którego osoba pobierająca zasiłek dla bezrobotnych nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym kluczowa będzie chwila od której przysługuje jej prawo do świadczenia rodzącego inny tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym, a nie dzień wydania przez organ rentowy decyzji przyznającej to świadczenie. Tymczasem w sytuacji przyznania świadczenia pielęgnacyjnego osoba traci status bezrobotnego, a tym samym prawo do zasiłku z dniem wydania decyzji o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego, a nie z datą wsteczną wskazaną w takiej decyzji.

W odpowiedzi na apelację Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. domagał się oddalenia apelacji jako bezzasadnej oraz zasądzenie od apelującego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd Apelacyjny rozważył co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu.

Stosownie do treści art. 378 § 1 k.p.c. Sąd rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, z urzędu biorąc pod uwagę jedynie nieważność postępowania. Granice te determinują kierunek badania sprawy. Odwołujący nie podniósł zarzutu naruszenia prawa procesowego a stan faktyczny w niniejszej sprawie pozostawał w całości bezsporny.

Powiatowy Urząd Pracy w K. w wywiedzionej apelacji zarzucił Sądowi I instancji naruszenie prawa materialnego tj. art. 9 pkt 6a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że dla ustalenia momentu od którego osoba pobierająca zasiłek dla bezrobotnych nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym kluczowa będzie chwila od której przysługuje jej prawo do świadczenia rodzącego inny tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym, a nie dzień wydania przez organ rentowy decyzji przyznającej to świadczenie, w sytuacji gdy w przypadku przyznania świadczenia pielęgnacyjnego osoba traci status bezrobotnego, a tym samo prawo do zasiłku z dniem wydania decyzji o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego, a nie z datą wsteczną wskazaną w takiej decyzji.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego zarzut naruszenia prawa materialnego nie zasługuje na uwzględnienie.

Przypomnienia wymaga, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy bezrobotnym jest osoba, która m.in.: nie pobiera, na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania. Nie budzi zatem wątpliwości, że ustawodawca ograniczył możliwość uznania za bezrobotnego osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne, a zatem osoba pobierająca powyższe świadczenie nie uzyska statusu osoby bezrobotnej. Z powyższego wynika bezwzględny zakaz uznania za osobę bezrobotną osoby, która jednocześnie pobiera świadczenie pielęgnacyjne, a w konsekwencji również zakaz jednoczesnego pobierania obydwu tych świadczeń.

Kwestią wymagającą wyjaśnienia w niniejszym postępowaniu jest ustalenie momentu pozbawienia statusu bezrobotnego i podlegania z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym osoby, której w trakcie pobierania zasiłku dla bezrobotnych stosowną decyzją przyznano świadczenie pielęgnacyjne rodzące odrębny tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym również za okres, w którym osoba ta posiadała status osoby bezrobotnej.

Zgodnie z art. 17 ust. 6 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 615), zarejestrowanie w powiatowym urzędzie pracy jako osoba poszukująca pracy lub posiadanie statusu bezrobotnego nie ma wpływu na uprawnienie do świadczenia pielęgnacyjnego. W orzecznictwie przyjmuje się, że osoba zarejestrowana jako bezrobotna może ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne, o którym mowa w art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Niemniej jednak uzyskanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego ma wpływ na status danej osoby jako osoby bezrobotnej (tak wyrok NSA w sprawie I OSK 1758/07, wyroki WSA w Gdańsku w sprawach III SA/Gd 684/20 i III SA/Gd 956/20). Przyznanie osobie bezrobotnej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego będzie stanowiło podstawę do wszczęcia postępowania w przedmiocie pozbawienie danej osoby statusu bezrobotnego.

Z kolei art. 33 ust. 4 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia stanowi, że starosta, z zastrzeżeniem art. 75 ust. 3, pozbawia statusu bezrobotnego, który nie spełnia warunków, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2. Zgodnie z tym przepisem bezrobotnym jest osoba spełniająca wskazane w ww. przepisie warunki. Jednym z tych warunków jest brak pobierania świadczeń o których jest mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy. Z treści art. 33 ust. 4 pkt ustawy wynika, że decyzja wydawana na jego podstawie ma charakter decyzji związanej. Jeżeli organ administracji ustali, że zachodzą okoliczności z art. 33 ust. 4 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia, jest zobowiązany wydać decyzję o pozbawieniu bezrobotnego przyznanego mu statusu, a w konsekwencji pozbawić go także prawa do zasiłku. W przepisie art. 33 ust. 4 pkt 1 ustawy ustawodawca wyraźnie stwierdza, że starosta "pozbawia statusu bezrobotnego". Przepis ten nie przyznaje też organowi decyzyjnemu uprawnienia do uwzględnienia innych okoliczności, niż wskazane w art. 75 ust. 3 ustawy (por. wyrok NSA z dnia 17 lutego 2023 r. I OSK 1556/22). Wykluczone jest więc aby osoba zarejestrowana jako bezrobotna i podlegająca z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym jednocześnie pobierała świadczenie pielęgnacyjne i jako świadczeniobiorca z tego tytułu podlegała również ubezpieczeniom społecznym.

Z treści art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. j i art. 33 ust. 4 ustawy wynika, że możliwość pozbawienia statusu osoby bezrobotnej uzależniona została w wypadkach w nim ujętych nie od uzyskania uprawnienia, lecz jego pobrania. Oczywistym jest, ze pobranie świadczenia pielęgnacyjnego jest możliwe dopiero z momentem ostateczności decyzji przyznającej prawo do tego świadczenia. Jednocześnie jednak dopiero z tym dniem może nastąpić wypłata świadczenia również za okres poprzedzający wydanie decyzji przyznającej to prawo. Zasady regulujące ustalenie daty początkowej przyznania świadczenia zawarte zostały w art. 24 ust. 2 i 2a ustawy o świadczeniach rodzinnych. Przepisy te stanowią, że prawo do świadczeń ustala się począwszy od pierwszego dnia miesiąca, w którym został złożony prawidłowy wniosek. Natomiast art. 24 ust. 2a ustawy wskazuje na możliwość uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego od daty złożenia wniosku o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności. Zgodnie natomiast z art. 17 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne wypłacane jest miesięcznie. Wypłacenie świadczenia pielęgnacyjnego za kilka miesięcy poprzedzających wydanie decyzji ustalającej to uprawnienie nie oznacza wypłaty jednorazowej, a jedynie wypłatę skumulowanych świadczeń miesięcznych za każdy miesiąc począwszy od ustalonej w decyzji daty początkowej przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Jeżeli w decyzji przyznającej świadczenie pielęgnacyjne przyznano je za okres poprzedzający wydanie tej decyzji, to również od tej daty osoba zarejestrowana w urzędzie pracy nie spełnia warunków uznania jej za osobę bezrobotną i nie podlega z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym a wypłacony zasiłek dla bezrobotnych jako świadczenie nienależne podlega zwrotowi. Nie jest więc, zdaniem Sądu Apelacyjnego, trafne stanowisko odwołującego, że dopiero od daty prawomocności decyzji o przyznaniu zasiłku pielęgnacyjnego świadczeniobiorca traci status osoby bezrobotnej a tym samym nie podlega od tego czasu ubezpieczeniom społecznym z tym związanym.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, wskazać należy, że K. J. w okresie od 23 lutego 2022 roku do 21 września 2022 roku była zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy w K. jako osoba bezrobotna i w związku z tym w okresie od 24 maja 2022 roku do 21 września 2022 roku pobierała zasiłek dla bezrobotnych. Ponadto została ona zgłoszona przez płatnika Powiatowy Urząd Pracy w K. do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego jako osoba bezrobotna pobierająca zasiłek dla bezrobotnych w okresie od 1 lipca 2022 roku do 21 września 2022 roku. Decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia 22 września 2022 roku przyznano K. J. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego od dnia 1 lipca 2022 roku tj. od dnia złożenia wniosku, do 31 grudnia 2023 roku. Następnie na mocy decyzji z dnia 25 października 2022 roku wydanej z upoważnienia Starosty (...) ubezpieczona została pozbawiona statusu bezrobotnego i prawa do zasiłku z powodu pobierania świadczenia pielęgnacyjnego z dniem 7 kwietnia 2022 roku. Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w K. zgłosił K. J. od 1 lipca 2022 roku do 30 listopada 2022 roku do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych jako świadczeniobiorcę, za którego jednostka organizacyjna pomocy społecznej wójt, burmistrz lub prezydent miasta ma obowiązek opłacać składki.

Wypłata ("pobranie") świadczenia pielęgnacyjnego w istocie nastąpiła po wydaniu decyzji o jego przyznaniu, ale wypłacono je za miesiące poprzedzające, zgodnie z art. 24 ust. 2 i art. 17 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Zatem świadczenie zostało pobrane za każdy miesiąc od daty złożenia wniosku tj. od dnia 1 lipca 2022 i od tego momentu K. J. podlegała ubezpieczeniom jako świadczeniobiorca Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w K. a nie posiadając statusu osoby bezrobotnej - nie podlegała z tego tytułu ubezpieczeniom.

Reasumując, w sytuacji kiedy ustawodawca dopuszcza przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z mocą wsteczną - art. 24 ust. 2a ustawy o świadczeniach rodzinnych, utrata statusu bezrobotnego także nastąpi z mocą wsteczną. Ubieganie się przez bezrobotnego o świadczenie pielęgnacyjne wymusza korektę okresu zasiłkowego za okres, w którym to świadczenie już pobrano. To bowiem przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego ma wpływ na status danej osoby jako osoby bezrobotnej, a nie na odwrót. Przyznanie i pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego stanowi podstawę do wszczęcia postępowania w przedmiocie pozbawienia danej osoby statusu bezrobotnego, a co za tym idzie wszczęcia postępowania w sprawie pozbawienia zasiłku dla bezrobotnego, gdyż, jak wynika z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy o promocji zatrudnienia, jednoczesne pobieranie tych dwóch świadczeń jest niemożliwe ( por. wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 17 grudnia 2024 r. II SA/Bd 690/24). Korekta dotyczy okresu, za który przyznane zostały obydwa świadczenia a tym samym tytułów podlegania ubezpieczeniom społecznym. Reasumując stanowisko zaprezentowane w orzeczeniu Sądu pierwszej instancji jest prawidłowe jak również i poprzedzająca go decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 11 stycznia 2023 roku stwierdzająca, że K. J. jako osoba bezrobotna pobierająca zasiłek dla bezrobotnych u płatnika składek Powiatowego Urzędu Pracy w K. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym od 1 lipca 2022 roku do 21 września 2022 roku.

Mając powyższe na uwadze, apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu na zasadzie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 kpc.

Aleksandra Fischer