Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 sierpnia 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Zygmunt Drożdżejko

Protokolant: osobiście

po rozpoznaniu w dniu 21 sierpnia 2024 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa: (...) SA w W.

przeciwko; A. F.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie
z dnia 23 listopada 2022 r., sygn. akt I C 1978/20

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego A. F. na rzecz powoda (...) SA w W. kwotę 4 050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego wraz z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się punktu 2 wyroku do dnia zapłaty;

3.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adwokata D. W. kwotę 4 981,50 zł (cztery tysiące dziewięćset osiemdziesiąt jeden złotych i pięćdziesiąt groszy – w tym podatek od towarów i usług) tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną z urzędu.

Sygn. akt I ACa 605/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 21 sierpnia 2024r.

Powód (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym przeciwko pozwanemu A. F. o zapłatę 121.249,60 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 7 stycznia 2020 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów sądowych i innych kosztów. Na uzasadnienie strona powodowa podała, że dochodzi zapłaty na podstawie art. 43 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Pozwany A. F. był sprawcą wypadku w dniu 15 listopada 2015 roku w ten sposób, że kierując w stanie nietrzeźwości nie zachował szczególnej ostrożności doprowadzając do potrącenia pieszego, w wyniku czego pieszy poniósł śmierć na miejscu zdarzenia. Strona powodowa, jako ubezpieczyciel pozwanego przyznała na rzecz rodziny poszkodowanego pieszego zadośćuczynienie za naruszenie dobra osobistego na podst. art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. w wysokości 121.249,60 zł. W związku z powyższym, zdaniem strony powodowej, zakładowi ubezpieczeń przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego odszkodowania z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

W dniu 24 marca 2020 roku wydany został nakaz zapłaty w postępowaniu elektronicznym upominawczym.

W sprzeciw od nakazu pozwany A. F. zaskarżył wydane orzeczenie w całości i wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od strony powodowej kosztów postępowania. W uzasadnieniu stwierdził, że powództwo wobec niego jest bezpodstawne, w szczególności w zakresie wysokości przyznanych przez stronę powodową kwot odszkodowań, która jest zawyżona. Przyznał, że na mocy prawomocnego wyroku Sądu został uznany winnym spowodowania wypadku samochodowego w stanie nietrzeźwości ze skutkiem śmiertelnym, którego ofiarą był K. M.. Pozwany podniósł, że poszkodowany również pozostawał pod wpływem alkoholu w chwili zdarzenia i przyczynił się do tragicznej sytuacji. Ponadto, poszkodowany nie pozostawał w zażyłych i dobrych relacjach rodzinnych z osobami, którym później wypłacono wysokie odszkodowania. Strona powodowa nie wykazała, jego zdaniem, że wypłacenie odszkodowania lub zadośćuczynienia rodzinie zmarłego było zasadne a jego wysokość była odpowiednia. W piśmie procesowym z dnia 14 czerwca 2021 roku pełnomocnik pozwanego z urzędu, wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania. Jego zdaniem, strona powodowa dokonała bezpodstawnej wypłaty świadczeń, nie analizując i nie badając, czy w istocie w związku ze śmiercią K. M. zaistniały przesłanki opisane w art. 24 i 448 k.c. Dokonana wpłata zadośćuczynienia jako bezpodstawna nie może obciążać w żaden sposób pozwanego. Ponadto, podniósł zarzut przyczynienia się ofiary wypadku drogowego do powstania szkody w co najmniej 80%, gdyż poszkodowany K. M. poruszał się w sposób sprzeczny z zasadami wynikającymi z przepisów prawa drogowego i znajdował się w stanie drastycznego upojenia alkoholowego.

Wyrokiem z dnia 23 listopada 2022r. Sąd Okręgowy w Krakowie I Wydział Cywilny zasądził od pozwanego A. F. na rzecz strony powodowej (...) S.A. w W. kwotę 121.249,60 zł. (sto dwadzieścia jeden tysięcy dwieście czterdzieści dziewięć złotych sześćdziesiąt groszy) z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 7 stycznia 2020 r. do dnia zapłaty (I); zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 1.516 zł. wraz z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów postępowania (II); przyznał ze Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Krakowie adwokat D. W. kwotę 5 400 zł. tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną pozwanemu z urzędu (III).

Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy:

W dniu 15 listopada 2015 roku pozwany A. F. naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że kierując w stanie nietrzeźwości nie zachował szczególnej ostrożności doprowadzając do potrącenia pieszego K. M., w wyniku czego pieszy poniósł śmierć na miejscu zdarzenia. Pozwany A. F. w chwili powyższego zdarzenia był ubezpieczony w ramach odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u strony powodowej (...) S.A. z siedzibą w W.. (...) S.A. z siedzibą w W. jako ubezpieczyciel OC posiadaczy pojazdów mechanicznych pozwanego A. F. wypłacił z tytułu zadośćuczynienia: a) 25.999,60 zł – w dniu 7 marca 2017 roku na rzecz matki zmarłego T. M. z tytułu zadośćuczynienia oraz kosztów pogrzebu; b) 250,00 zł – w dniu 7 marca 2017 roku na rzecz kuzyna zmarłego R. B. z tytułu pokrytych kosztów pogrzebu; c) 12.000 zł – w dniu 24 maja 2017 roku na rzecz siostry zmarłego A. M. (1) z tytułu odszkodowania za szkodę; d) 28.000 zł – w dniu 24 maja 2017 roku na rzecz matki zmarłego T. M. z tytułu odszkodowania za szkodę; e) 22.000 zł – w dniu 26 lipca 2017 roku na rzecz ojca zmarłego S. M. z tytułu odszkodowania za szkodę; f) 33.000 zł - w dniu 26 października 2017 roku na rzecz ojca zmarłego S. M. z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę. K. M., poszkodowany w wypadku drogowym z 15 listopada 2015 roku, był jedynym synem T. i S. M. oraz bratem A. M. (1). Miał dzieci, z których jedno, w dniu wypadku czekało w domu na ojca (K. M. był po rozwodzie, mieszkał w wynajmowanym mieszkaniu). Relacje poszkodowanego z rodzicami i siostrą były bardzo dobre, widywał się z rodziną prawie codziennie, wstępując do domu rodziców po drodze z pracy. Zarówno siostra jak i rodzice na śmierć brata zareagowali tragicznie. Śmierć syna i brata była dla nich dużym ciosem i wolą do tej sprawy nie wracać. W ciągu roku od śmierci K. M. zmarł na raka jego ojciec, jego siostra zaczęła szukać ukojenia w alkoholu. Matka zamarłego do dziś codziennie bywa na cmentarzy powiedzieć „pa” do syna. Pozwany w chwili obecnej przybywa w zakładzie karnym, odbywając karę 5 lat pozbawienia wolności. Przelewa po 50 zł miesięcznie na konto T. M. tytułem kwot zasądzonych w postępowaniu karnym. K. M., w chwili wypadku drogowego, nie dopuścił się swoim zachowaniem nieprawidłowości, które powinny być traktowane w kategoriach przyczynienia się do spowodowanego przez pozwanego wypadku.

Ocena dowodów dokonana przez Sąd Okręgowy:

Zeznania świadków T. M. i A. M. (1) były spójne, jasne i logiczne, nie była podważana również ich wiarygodność a ponadto brak było podstaw do przyjęcia, że osoby te zeznawały nieprawdę. Na walor wiarygodności zasługują również zeznania pozwanego w zakresie niesprzecznym z dokumentami zawartymi w aktach sprawy, w szczególności w zakresie jego odpowiedzialności za wypadek drogowy z dnia 15 listopada 2015 roku i jego obecnej sytuacji osobistej i majątkowej. Sąd uznał za niewiarygodne i sprzeczne z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym zeznania pozwanego w zakresie dotyczącym przyczynienia się poszkodowanego w znacznym stopniu do zdarzenia i jego relacji rodzinnych. Z opinii biegłego sporządzonej na potrzeby sprawy karnej wynika zaś, że poszkodowany szedł prawidłową stroną jezdni i w sposób dozwolony ustawą prawo o ruchu drogowym i taką też wersję przyjął Sąd w sprawie (art. 278 ^{( 1)} k.c.). Kluczowy dla zbadania zasadności zarzutu przyczynienia się poszkodowanego był dowód z opinii biegłego sądowego powołanego w postępowaniu karnym (...) (SR w W.). Podlegał on ocenie Sądu w ramach oceny dowodów, jednakże wyłącznie pod względem fachowości, rzetelności czy logiczności, albowiem Sąd nie może nie podzielać merytorycznych poglądów biegłego, czy zamiast nich wprowadzać własne spostrzeżenia (por. m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1990 r., I PR 148/90, LEX nr 5319). Sąd podzielił wniosek płynący z tej opinii, że ponieważ została sporządzona przez osobę do tego uprawnioną, zgodnie z wymogami wiedzy, nadto konkluzje mają odzwierciedlenie w pozostałym materiale dowodowym o czym więcej poniżej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Roszczenie strony powodowej okazało się uzasadnione i zasługiwało na uwzględnienie w całości. Zgodnie z art. 43 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. 2003 Nr 124 poz. 1152 z późn. zm.) zakładowi ubezpieczeń oraz Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu, w przypadkach określonych w art. 98 ust. 2 pkt 1, przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, jeżeli kierujący: 1) wyrządził szkodę umyślnie, w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii; 2) wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa; 3) nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa; 4) zbiegł z miejsca zdarzenia. Powołany wyżej przepis przewiduje roszczenie regresowe ubezpieczyciela do kierującego pojazdem mechanicznym, jeżeli kierujący wyrządził szkodę m.in. w stanie po użyciu alkoholu. Dla powstania roszczenia regresowego w tym przypadku obojętne jest istnienie adekwatnego związku przyczynowego. Wystarczający w tym zakresie jest sam fakt, że kierujący wyrządzający szkodę znajdował się w stanie po spożyciu alkoholu. Zważyć bowiem należy, że ustanowione przedmiotowym przepisem ustawy roszczenie zwrotne, obok roli kompensacyjnej, spełnia także funkcję represyjną i prewencyjną w zakresie zapobiegania wypadkom samochodowym. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 lutego 2020 r. I ACa 384/19). W niniejszej sprawie strona powodowa - (...) S.A. z siedzibą w W., wniosła o zapłatę na jej rzecz od pozwanego A. F. kwoty 121.249,60 zł, które wypłaciła rodzinie poszkodowanego wypadkiem drogowym w dniu 15 listopada 2015 roku. Z danych KRS wynika, że (...) S.A. z siedzibą w W. świadczy usługi w dziedzinie ubezpieczeń OC posiadaczy pojazdów mechanicznych i w myśl ww. ustawy jest zakładem ubezpieczeń. Jeżeli chodzi wypłacenie przez zakład ubezpieczeń odszkodowania/zadośćuczynienia z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, Sąd uznał za udowodnione w niniejszym procesie, że rodzinie poszkodowanego K. M. zostały wypłacone następujące kwoty: 1) 25.999,60 zł – w dniu 7 marca 2017 roku na rzecz matki zmarłego T. M. z tytułu zadośćuczynienia oraz kosztów pogrzebu; 2) 250,00 zł – w dniu 7 marca 2017 roku na rzecz kuzyna zmarłego R. B. z tytułu pokrytych kosztów pogrzebu; 3) 12.000 zł – w dniu 24 maja 2017 roku na rzecz siostry zmarłego A. M. z tytułu odszkodowania za szkodę; 4) 28.000 zł – w dniu 24 maja 2017 roku na rzecz matki zmarłego T. M. z tytułu odszkodowania za szkodę; 5) 22.000 zł – w dniu 26 lipca 2017 roku na rzecz ojca zmarłego S. M. z tytułu odszkodowania za szkodę; 6) 33.000 zł - w dniu 26 października 2017 roku na rzecz ojca zmarłego S. M. z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę,które łącznie dały sumę 121.249,60 zł. Strona powodowa przedstawiła zupełne akta zarejestrowanej przez siebie szkody nr (...), z których jasno wynika z jakiego tytułu, kiedy i na czyje konto przelane zostały ww. środki pieniężne. Odnośnie zaistnienia przesłanki o której mowa w art. 43 pkt 1 ww. ustawy, tj. wyrządzenia szkody przez kierowcę znajdującego się w stanie nietrzeźwości należy przypomnieć, że Sąd jest związany prawomocnym wyrokiem sądu karnego (art. 11 k.p.c. - ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Jednakże osoba, która nie była oskarżona, może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną.). Sąd Rejonowy w W. II Wydział Karny w sprawie (...) w dniu 10 grudnia 2018 roku uznał A. F. za winnego popełnienia czynu z art. 177 § 2 k.k. w zw. z art. 178 k.k., utrzymany w mocy w zakresie skazania za ww. występek przez Sąd Okręgowy w K. w dniu 18 września 2019 roku w sprawie (...). Jak wynika z uzasadnienia wyroku skazującego, A. F. kierując samochodem osobowym m-ki R. (...) w stanie nietrzeźwości przy stwierdzonym stężeniu 0,81 mg/dm3 alkoholu w wydychanym powietrzu i 1,33 promila alkoholu poruszając się z prędkością w przedziale 78,7 do 101,5 km/h przekroczył administracyjnie prędkość dozwoloną w terenie zabudowanym doprowadzając do potrącenia K. M. na skutek czego ten poniósł śmierć na miejscu wypadku. W związku z powyższym za udowodnione należy uznać wyrządzenie przez pozwanego szkody w stanie nietrzeźwości. Co do zarzutu przyczynienia się poszkodowanego do zaistnienia szkody zgłoszonego przez pozwanego, należy stwierdzić, że jest on niezasadny. Sąd dopuszczając jako dowód akta sprawy karnej SR w W. (...) przyjął za dowód, w myśl art. 278 ^{( 1)} k.p.c., opinię biegłego sporządzoną w postępowaniu karnym. Wynika z niej następujące: „z wykonanej rekonstrukcji wynika, że K. M. został uderzony w tylną część ciała, co uwzględniając ruch pojazdu, daje podstawę do stwierdzenia, że szedł on przed wypadkiem lewą, czyli prawidłową stroną drogi. Brak jest podstaw do jednoznacznego ustalenia, czy pieszy szedł poboczem czy też w chwili potrącenia znajdował się na jezdni, w rejonie jej lewej krawędzi. W ocenie opiniującego biegłego gdyby przyjąć, że pieszy nie znajdował się na poboczu, to niezasadnym byłoby przyjmowanie, że przyczynił się on do zaistnienia wypadku, przez nieustąpienie miejsca nadjeżdżającemu pojazdowi. Należy zwrócić uwagę, że w czasie zdarzenia występowały opady deszczu, które sprawiały, że poruszanie się po nieutwardzonym (żwirowo-trawiastym) poboczu było utrudnione. W takiej sytuacji pieszy mógł korzystać z jezdni, pod warunkiem poruszania się przy krawędzi jezdni i ustępowania miejsca nadjeżdżającym pojazdom. Nie ma żadnych podstaw do twierdzenia, że pieszy znajdował się w chwili potrącenia w większym oddaleniu od lewej krawędzi jezdni. Słusznym może być twierdzenie, że pieszy ustąpiłby miejsca pojazdom poruszającym się prawidłowo, czyli nadjeżdżającym od strony O.. Nie znajduje przy tym uzasadnienia nakładanie na pieszego obowiązku przewidywania, że kierujący pojazdem jadący z kierunku S. utraci panowanie nad pojazdem i zjedzie w rejon lewej krawędzi jezdni. Jak wykazano w treści opinii pieszy K. M. nie mógł uniknąć wypadku. Podsumowując powyższe rozważania należy stwierdzić, że brak jest podstaw do twierdzenia, że pieszy K. M. dopuścił się swoim zachowaniem nieprawidłowości, które powinny być traktowane w kategoriach przyczynienia się do wypadku.” Wobec takiego jednoznacznego wniosku z opinii biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowym, zarzut przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody należy uznać za niezasadny. W związku z powyższym Sąd orzekł jak w pkt I wyroku. Odnośnie złożonego z ostrożności procesowej wniosku pozwanego o ewentualne rozłożenie na raty świadczenia w myśl art. 320 k.p.c., Sąd uznał go za niezasadny. Za O. M. Piaskowska [w:] M. Kuchnio, A. Majchrowska, K. Panfil, J. Parafianowicz, A. Partyk, A. Rutkowska, D. Rutkowski, A. Turczyn, O. M. Piaskowska, Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2022, art. 320. wskazać należy, że „przepis ma charakter wyjątkowy; jego zastosowanie – co wprost wynika z literalnego brzmienia – dopuszczalne jest w szczególnie uzasadnionych wypadkach. W literaturze wskazuje się, że nie chodzi tu o sytuacje nadzwyczajne, lecz takie, które w sposób ponadprzeciętny uzasadniają albo nawet nakazują zmodyfikowanie skutków wymagalności dochodzonego roszczenia. Szczególnie uzasadniony wypadek może mieć swoje źródło także w potrzebie usprawnienia i urealnienia wykonalności orzeczenia, jak również w celu uniknięcia egzekucji oraz jej dolegliwości i kosztów, a przez to zwiększenia szansy wierzyciela na uzyskanie zaspokojenia.” W ocenie Sądu powyższe okoliczności nie zachodzą. Pozwany nie dał gwarancji urealnienia wykonalności orzeczenia w przypadku rozłożenia na raty zasądzonego świadczenia w wysokości 121.249,60 zł, tym bardziej, że Sąd wziął pod uwagę obecne zarobki pozwanego – 500 zł miesięcznie z tytułu odpłatnej pracy w zakładzie karnym i ciążący na nim obowiązek alimentacyjny. Co do kosztów, Sąd zasądził w pkt II wyroku od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 6.933 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku do dni zapłaty. Postanowieniem z dnia 7 grudnia 2022 r. doszło do sprostowania oczywistej omyłki rachunkowej i zasądzenia prawidłowej kwoty 1.516 zł, na którą złożyła się jedynie opłata sądowa od pozwu. W pkt III Sąd przyznał ze Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Krakowie adwokatowi D. W. kwotę 5.400 zł (w tym już VAT) tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną pozwanemu z urzędu.

Apelacja pozwanego:

Wyrok został zaskarżony w całości i pozwany wniósł o jego zmianę i oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa adwokackiego za obie instancje, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, nadto- o przyznanie pełnomocnikowi z urzędu od Skarbu Państwa wynagrodzenia za udzieloną pomoc prawną w postępowaniu apelacyjnym wedle norm prawem przepisanych, jako że koszty te nie zostały pokryte ani w części ani w całości.

Mając na względzie zgłoszone zastrzeżenie do protokołu na podstawie art. 162 kpc (vide: protokół rozprawy z dnia 6 kwietnia 2022 roku), w trybie art. 380 kpc, wnoszę o ponowne rozpoznanie postanowienia Sądu I instancji z dnia 10 stycznia 2022 roku o pominięciu dowodu z opinii biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych, a tym samym dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z tejże opinii (fakt przyczynienia się i rozmiaru przyczynienia się śp. K. M. do powstania szkody).

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

1)  Sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I instancji z treścią zebranego materiału dowodowego, przejawiający się w uznaniu, iż powódka wykazała wysokość roszczenia, w szczególności w zakresie wypłaconych kwot rodzinie zmarłego z tytułu odszkodowania (przelewy: z dnia 26-10-2017 na kwotę 33.000,00 złotych i z dnia 26-07-2017 na kwotę 22.000,00 złotych na rzecz S. M., z dnia 25-05-2017 na kwotę 28.000,00 złotych i z dnia 07-03-2017 na kwotę 25.999,60 złotych na rzecz T. M., z dnia 24-05-2017 na kwotę 12.000,00 złotych na rzecz A. M. (1)), gdy zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala na poczynienie takowych ustaleń;

2)  Obrazę przepisów postępowania, a to art. 235 ¹ § 1 kpc w zw. z art. 278 § 1 kpc i ar. 278 ¹ kpc poprzez bezpodstawne pominięcie dowodu z opinii biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych (zgłoszonego w piśmie pozwanego z dnia 14 czerwca 2021 roku) i oparcie ustaleń faktycznych w zakresie zarzutu przyczynienia się pokrzywdzonego do powstania szkody jedynie na wnioskach opinii biegłego P. C. z dnia 4 kwietnia 2018 roku w sprawie (...);

3)  Obrazę art. 362 kc poprzez jego niezastosowanie na skutek błędnego ustalania, iż poszkodowany K. M. nie przyczynił się do powstania szkody.

Powód wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje

Apelacja nie jest uzasadniona.

Na wstępie należy zaznaczyć, że Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne ustalenia stanu faktycznego i interpretację prawną dokonaną przez Sąd Okręgowy albowiem w całości je podziela.

Zarzuty dotyczące ustalenia stanu faktycznego dotyczą kwestii związanych z ustaleniami stanu faktycznego tj. niedokonania pewnych ustaleń, dokonanie błędnych ustaleń wynikających z przekroczenia przez Sąd I instancji zasady swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. oraz art. 327 ¹ § 1 pkt 1) k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 i 2 k.p.c.) nie są uzasadnione. Zarzuty te rozpoznać należało w pierwszej kolejności jako że tylko w prawidłowo ustalonym stanie faktycznym sprawy dokonywać można oceny właściwego zastosowania przepisów prawa materialnego.

W kontekście powyższego, w pierwszej kolejności wskazać godzi się, że ocena wiarygodności i mocy dowodów jest podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia, a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego, przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczone są przy tym wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawiane uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast w tym zakresie wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie innej niż ocena sądu (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2000 r. w sprawie V CKN 17/2000, orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 1999 r. II UKN 76/99).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, pozwany nie zdołał wykazać, by Sąd Okręgowy rozpoznając sprawę niniejszą naruszył zasady swobodnej oceny dowodów i w konsekwencji, by Sąd ten popełnił błąd w ustaleniach faktycznych.

Z ustaleniami stanu faktycznego łączy się złożony wniosek - w trybie art. 380 kpc - o ponowne rozpoznanie postanowienia Sądu I instancji z dnia 10 stycznia 2022 roku o pominięciu dowodu z opinii biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych, a tym samym dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z tejże opinii (fakt przyczynienia się i rozmiaru przyczynienia się śp. K. M. do powstania szkody). Ten wniosek łączy się z zarzutem pominięcia dowodu z opinii biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych (zgłoszonego w piśmie pozwanego z dnia 14 czerwca 2021 roku) i oparcie ustaleń faktycznych w zakresie zarzutu przyczynienia się pokrzywdzonego do powstania szkody jedynie na wnioskach opinii biegłego P. C. z dnia 4 kwietnia 2018 roku w sprawie (...). Konsekwencją omawianego wniosku i zarzutów jest również zarzut naruszenia prawa materialnego tj. naruszenia art. 362 kc poprzez jego niezastosowanie.

Zarzut ten nie jest uzasadniony. Zgodnie z art. 278 ¹ kpc sąd może dopuścić dowód z opinii sporządzonej na zlecenie organu władzy publicznej w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę. Przepis ten nie obliguje sądu do wykorzystania innej opinii, ale daje tylko taką możliwość. O zasadności i celowości przeprowadzenia dowodu w ten sposób decyduje sąd. O tym czy inna opinia jest przydatna do rozstrzygnięcia sprawy decyduje tożsamość stanu faktycznego, tożsamość występujących problemów do rozstrzygnięcia oraz sama treść opinii. Istnieje również możliwość uzupełniania tej opinii. Prawidłowe zastosowanie art. 278 ¹ kpc polega na zasygnalizowaniu stronom zamiaru wykorzystania istniejącej opinii oraz umożliwienia im zgłoszenia ewentualnych zarzutów, w szczególności w sytuacji gdy nie były one stronami postępowania z którego opinia ma być wykorzystana.

W przedmiotowej sprawie opinia biegłego, przeprowadzona w ramach sprawy karnej, w których pozwany był oskarżony, a prowadzonej przez Sąd Rejonowy w W. (sygn. akt (...)) miała znaczenie dla ustalenia czy doszło do przyczynienia się do wypadku przez poszkodowanego, a konkretnie chodziło o ustalenie czy pieszy (poszkodowany) poruszał się prawidłowo. W swojej opinii biegły P. C. wypowiedział się w tym względzie. We wnioskach wskazał wyraźnie, że brak jest możliwości precyzyjnego określenia czy poszkodowany poruszał się poboczem czy na jezdni, przy jej krawędzi. Wskazał również, że brak jest podstaw do twierdzenia iż pieszy dopuścił się swoim zachowaniem nieprawidłowości, które powinny być traktowane w kategoriach przyczynienia się do wypadku. Zachodzi więc zarówno tożsamość stanu faktycznego, tożsamość problemu, a i treść opinii daje możliwość rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy na rozprawie w dniu 10 stycznia 2022r. dopuścił dowód z opinii biegłego, który został prowadzony przez Sąd Rejonowy w W. (sygn. akt (...)). Pełnomocnik pozwanego wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego wskazując, że opinia była przeprowadzona z punktu widzenia karnego, a nie cywilistycznego. Innych zarzutów nie zgłosił. W tych okolicznościach Sąd Okręgowy pominął dowód z opinii biegłego. Decyzja o pominięciu dowodu była prawidłowa. Wprawdzie tocząca się sprawa w Sądzie Rejonowym w W. była to sprawa karna, ale nie ma to znaczenia. Biegły nie rozstrzyga bowiem sprawy tylko przekazuje sądowi wiadomości specjalne (art. 278 §1 kpc). Zatem rolą biegłego nie była ocena przyczynienia się w sensie prawnym (cywilnym czy też karnym) tylko odtworzenie wypadku i wskazanie czy pomiędzy zachowaniem pieszego (poszkodowanego), a wypadkiem zachodzi związek przyczynowy, czy pieszy swoim zachowaniem doprowadził do zwiększenia prawdopodobieństwa wypadku lub zwiększenia zakresu uszkodzeń ciała.

Z opinii biegłego wprost wynika, że nie miało znaczenia to czy poszkodowany poruszał się poboczem czy na jezdni, przy jej krawędzi. Wskazał również, że brak jest podstaw do twierdzenia iż pieszy dopuścił się swoim zachowaniem nieprawidłowości, które powinny być traktowane w kategoriach przyczynienia się do wypadku. Z tego też względu zarzut dotyczący naruszenia art. 362 kc (jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron) poprzez jego niezastosowanie nie jest uzasadniony.

Zarzut dotyczący sprzeczności istotnych ustaleń Sądu I instancji z treścią zebranego materiału dowodowego, przejawiający się w uznaniu, iż powódka wykazała wysokość roszczenia, w szczególności w zakresie wypłaconych kwot rodzinie zmarłego z tytułu odszkodowania (przelewy: z dnia 26-10-2017 na kwotę 33.000,00 złotych i z dnia 26-07-2017 na kwotę 22.000,00 złotych na rzecz S. M., z dnia 25-05-2017 na kwotę 28.000,00 złotych i z dnia 07-03-2017 na kwotę 25.999,60 złotych na rzecz T. M., z dnia 24-05-2017 na kwotę 12.000,00 złotych na rzecz A. M. (1)), gdy zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala na poczynienie takowych ustaleń, nie jest uzasadniony.

Na wstępie należy zaznaczyć, że w aktach sprawy znajdują się dowody wypłaty w/w kwot. Trafnie apelujący wskazuje, że poza kosztami pogrzebu to nie do końca zostało wykazane jakie kwoty to kwoty zadośćuczynienia a jakie to kwoty odszkodowania. Ta trafna uwaga nie prowadzi jednak do uznania, że roszczenie nie jest uzasadnione. Należy zauważyć, że większość wypłaconych kwot została wypłacona w ramach ugody i w tych ugodach jako tytuł wskazano zadośćuczynienie i odszkodowanie. W przypadku roszczeń z tytułu śmierci będącej wynikiem czynu niedozwolonego możemy wyróżnić następujące roszczenia: koszty leczenia i pogrzebu dla osób które je poniosły, renta dla osób które zmarły utrzymywał, odszkodowanie za pogorszenie się sytuacji życiowej dla osób najbliższych i zadośćuczynienie dla członków rodziny zmarłego za doznana krzywdę. W szczególności należy tutaj zwrócić uwagę na roszczenie o odszkodowanie za pogorszenie sytuacji życiowej (art. 446 §3 kc) i roszczenie o zadośćuczynienie (art. 446 §4 kc). Oba te roszczenia mają w pewien sposób charakter uznaniowy, przy czym roszczenie o zadośćuczynienie w większym stopniu. Roszczenie o zadośćuczynienie zostało wprowadzone do polskiego sytemu prawnego z dniem 3 sierpnia 2008r. Brak tej regulacji powodował, że powszechnie uważano iż takie rozwiązanie jest niesprawiedliwe. Z tego też względu ukształtowała się bardzo szeroka i liberalna wykładnia art. 446 § 3 kc. W praktyce uznawano, że śmierć zawsze powoduje znaczne pogorszenie sytuacji życiowej najbliższych. Zatem odszkodowanie za pogorszenie sytuacji życiowej zawierało w sobie zadośćuczynienie za cierpienia związane ze śmiercią najbliższych. Wprawdzie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 stycznia 2010 r., IV CSK 307/2009 i w uchwale z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11 podniósł, że zawsze można było dochodzić zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej, ale Sąd Apelacyjny nie podziela tego poglądu. Zanim Sąd Najwyższy w 2010r. nie zajął się tym zagadnieniem to w ogóle nie było spraw o zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej. Nikt nie miał żadnych szans na uzyskanie jakiegokolwiek zadośćuczynienia. Sytuacja zmieniła się od 3 sierpnia 2008r., tym niemniej pozostawiono w systemie prawnym art. 446 § 3 kc. Oczywiście wprowadzenie art. 446 § 4 kc powinno wymusić zmianę interpretacji art. 446 § 3 kc, ale nigdy nie wiadomo jak sąd będzie interpretował ten artykuł, zważywszy na dotychczasową interpretację. Zatem naturalnym jest, że powód wprowadził do ugody jako podstawę wypłaty określonej kwoty zarówno termin zadośćuczynienia i odszkodowania. W ten sposób chronił się przed ewentualnym roszczeniem odszkodowawczym z art. 446 § 3 kc. Należy również zwrócić uwagę, że ugoda zawiera pewien kompromis. Ugodę zawiera się, ze jeżeli nie jesteśmy pewni wyniku sprawy, kiedy nie jesteśmy pewni czy wszystko da się udowodnić. Nikt nie zawarłby ugody, gdyby miał jednoznaczne dowody na poniesione wyższe koszty. Biorąc to pod uwagę oraz wysokość wypłaconych kwot (pomijając koszty pogrzebu) tj. 50 000 zł dla T. M. - matki zamarłego, 50 000 zł dla S. M. - ojca zamarłego, 12 000 zł dla A. M. (1) – siostry zmarłego to nawet gdyby przyjąć, że są to wyłącznie kwoty zadośćuczynienia to i tak nie byłyby to kwoty zawyżone. Z tego też względu sąd uznał, że wysokość dochodzonej kwoty została w należyty sposób wykazana.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł stosując zasadę z art. 98 kpc i w całości obciążono nimi pozwanego. W skład zasądzonych kosztów wchodzi wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 4050 zł wyliczone w oparciu o §10.1.1) i §2.6) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. „w sprawie opłat za czynności adwokackie”.

O kosztach wynagrodzenia adwokata z urzędu – w wysokości 4981,50 zł - orzeczono na podstawie art. 29 ustawy „prawo o adwokaturze” z związku z § 4, § 8.6), § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 14 maja 2024r. „w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu” oraz na zasadzie § 10.1.2) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. „w sprawie opłat za czynności adwokackie”, zastosowanego w drodze analogii.